Το βιβλίο «Στοιχειωμένη Ήπειρος» σε ταξιδεύει , σε αιχμαλωτίζει , σε κάνει να αισθάνεσαι αυτή την παρηγορητική συντροφιά που μόνο ένα καλό βιβλίο μπορεί να σου προσφέρει.
Κείμενα γραμμένα με τόση συγγραφική τέχνη και ωριμότητα , που παρά το θέμα τους δεν προκαλεί θλίψη ,παρά μόνο μια ζεστασιά και μια γλυκιά μελαγχολία. Κείμενα με ανατροπές σε δεδομένες παραδοχές , βαθιές τομές που αιμορραγούν πάνω σε συναισθήματα ,που άλλοτε παρηγορούν κι άλλοτε απελπίζουν ,με φράσεις συχνά μη αναμενόμενες , με χαρακτήρες που αποφεύγουν το άπλετο φωτισμό, με ελάχιστα στοιχεία που θα κατέγραφαν κάτι το οδυνηρό και στοιχειωμένο , η συγγραφέας ισχυρίζεται πως ο κύκλος του αίματος αιμορροεί και αποδίδει δικαιοσύνη . Και μας πείθει.
Μέσα από τα 18 διηγήματα ιδιόμορφα , ιδιαίτερα ,ασυνήθιστα , σπάνιας δύναμης και ομορφιάς ,παρακολουθούμε κάτι να εκτυλίσσεται που είναι τόσο απίστευτο , τόσο αποτρόπαιο, τόσο παράλογο και οδυνηρό , όσο μόνο η Ιστορία ξέρει να υφαίνει…
Δεν είναι η αφήγηση της πραγματικότητας , είναι η ίδια η πραγματικότητα…
Η Κατερίνα Σχισμένου έδωσε φωνή σε όλες τις γυναίκες της Ηπείρου, έριξε φως στα σκοτεινότερα σημεία των οικογενειακών δεσμών και τα ανθρώπινα δράματα ,τα άδικα και ανόσια, που εκτυλίχτηκαν και έμειναν πολλά χρόνια κρυφά . Γιατί, αν έστω και μία ή ένας σωθεί επειδή ένας αναγνώστης δε θα αποστρέψει το βλέμμα του κάνοντας ότι δε βλέπει , τότε όλη της η λογοτεχνική της πορεία θα αξίζει τον κόπο.
Η Κατερίνα Σχισµένου γεννήθηκε στην Άρτα το 1970 και µεγάλωσε στο Βερολίνο, την εποχή που το τείχος χώριζε την πόλη. Συνέχισε τις σπουδές της στην ψυχολογία, τη φιλοσοφία, την προσχολική αγωγή, τη γερµανική γλώσσα, καθώς και στην ειδική αγωγή. Για πολλά χρόνια ασχολείται µε τη µετάφραση, την αρθρογραφία στον Τύπο και τα περιοδικά, και τα πολιτιστικά δρώµενα. Η Ήπειρος, που είναι και η πατρίδα της την οποία υπεραγαπά, δίνει πάντοτε πλούσιο υλικό για την καλλιτεχνική ενασχόληση και έκφραση.
Του ΚΩΣΤΑ ΤΡΑΧΑΝΑ
«Έστι δίκης οφθαλμός , ος τα πανθ΄ ορά» έλεγε ο Μένανδρος .
Προσεκτικά επιλεγμένο λεξιλόγιο και κοφτή ρυθμική διατύπωση γεμάτη αποσιωπήσεις στα δεκαοκτώ διηγήματα μικρής έκτασης αλλά μεγάλης εσωτερικής έντασης, της πρώτης εμφάνισης της συμπατριώτισσας μας Κατερίνας Σχισμένου.
Το βιβλίο αυτό ακροπατά στα σημαντικότερα ανθρώπινα συναισθήματα, την αγάπη, την προδοσία, την απώλεια ,την απόγνωση, την μοναξιά, την αγωνία, τη συντριβή ,την ανέχεια, την παρανομία, την εκδίκηση, τον φθόνο, την πίστη, τη ζωή και τον θάνατο , αξιοποιώντας το εξωτικό ηπειρώτικο τοπίο , το πορτρέτο μιας εποχής ,μιας κοινωνικής τοιχογραφίας ,της κλειστής και καθυστερημένης Ηπείρου.
Η συγγραφέας περιγράφει τον αγώνα του κοινού ανθρώπου , του «ανθρωπάκου» , να επιβιώσει σε ένα κόσμο ανισοτήτων ,άδικον και χρεοκοπίας όλων των ηθικών αξιών , μέσα στο πανδαιμόνιο και το χάος ενός κόσμου μεταπολεμικού και μεταεμφυλιακού και σε μια εποχή που δεν μπορεί να προσφέρει καμία ελπίδα , καμία δικαιοσύνη και καμία προοπτική.
Η συγγραφέας στήνει ένα παιχνίδι διηγηματικής μαθητείας ,παραθέτοντας μια σειρά μικρά κείμενα αφηγηματικού χαρακτήρα ,προσκαλώντας σε μια καλειδοσκοπική αναδίφηση σε θέματα όπως η μνήμη ,η λήθη, μια μαγική ματιά στην παλιά Ήπειρο ,μια κλειστή κοινωνία που θέλει να ξεχάσει, μια σκληρή κοινωνία γεμάτη υποκρισία και ψέμα ,που προσθέτει στην ευθύνη για τα εγκλήματα του παρελθόντος εκείνη της απόκρυψης και της αποσιώπησής τους, σωματικά και ψυχικά τραύματα για τα οποία δεν συζητάει η κοινωνία, τα τραύματα του πολέμου και του εμφυλίου , τον λύκο ανάμεσα σε λύκους, την σκληρότητα , την δυστυχία ,την φιλία, την αιμομιξία, τον Άλλο, την επιθετικότητα προς και από απάντηση στο ερώτημα της ταυτότητας , στο ύφος ενός Ηπειρώτικου μαγικού ρεαλισμού, μια πληθώρα ψηφίδων, που συνθέτουν μια αναλυτική, συγκινητική και πολύπλοκης απλότητας , ακραίας τρυφερότητας αφηγήματα, ιδίως όταν καταφεύγει στο ιδίωμα του κυνισμού, της μελαγχολίας, της απελπισίας, της οργής, της κάθαρσης, τις τρεις μοίρες (Κλωθώ ,Λάχεσις και Άτροπος), τις θεές της τύχης, της Ύβρις (αλαζονικός και προσβλητικός τρόπος απέναντι στους φυσικούς και ηθικούς κανόνες -άγραφοι ηθικοί νόμοι ,οι οποίοι επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση) ,της Άτις (τύφλωση του νου),της Νέμεσης (εκδίκησης) και της Τίσις (τιμωρίας) .
Στις σελίδες του βιβλίου ,η συμπατριώτισσα Κατερίνα Σχισμένου ,καταφέρνει να φτιάξει, μέσα από τις αμέτρητες μικρές και μεγάλες συνδέσεις ανάμεσα στα κείμενα του βιβλίου ,τα όνειρα, τους θρύλους, τις μαγικές ιστορίες και λαϊκές δοξασίες ,το ψηφιδωτό αξέχαστων λογοτεχνικών περσόνων στο πλαίσιο μια μικρής, κλειστής κοινωνίας , ακριβώς επειδή είναι μικρή , λειτουργεί σαν μεγεθυντικός φακός της ανθρώπινης συνθήκης.
Υπνοβατώντας στα όρια της κατάρρευσης ,γυναίκες με τις σπαταλημένες ζωές , σέρνουν τα δύσθυμα βήματά τους μηρυκάζοντας τις αναμνήσεις τους πορεύοντας μόνες ξαναζώντας τα τραύματά τους , άλλοτε η διεργασία του πένθους για την απώλεια αγαπημένων προσώπων ,συνεχίζεται βασανιστικά στο τώρα της αφήγησης , άλλοτε οι απογοητεύσεις και οι σκληρές δοκιμασίες φαντάζουν αξεπέραστοι, με το παρελθόν να ρίχνει το κίτρινο αρρωστημένο φως του στο παρόν , καθώς μουχλιασμένοι ψίθυροι τρυπώνουν αίφνης στ΄ αυτιά τους, στοιχειωμένες ιστορίες κατρακυλούν στον νεροχύτη τους και μπερδεμένες σκέψεις , όνειρα θολά και αδιευκρίνιστα συνοδεύουν την καθημερινότητα τους. Υπερευαίσθητοι οι αφηγητές σε χρώματα , εικόνες και μυρωδιές που αναδεύουν τη μνήμη τους , αδυνατούν να γευτούν την ίδια τη ζωή και να διασχίσουν την απόσταση που τους χωρίζει από τον Άλλο, ακόμα και αν παρεμβάλλεται μόνο ένα τζάμι ή καθρέφτης.
Όμορφες γυναίκες που προσδοκούν πολύ περισσότερα από την περιορισμένη ζωή τους και γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο φλερτάρουν συνεχώς με την απογοήτευση ,τη ματαίωση. Γυναίκες που δεν επιτρεπόταν να είναι οτιδήποτε άλλο πέρα από αυτό που η κοινότητα θεωρούσε ότι έπρεπε να είναι. Γυναίκες με ήσυχη απελπισία ζουν την ταπεινωτική ατεκνία τους. Γυναίκες σε σιωπηλή απόγνωση. Γυναίκες με άδειες ζωές. Γυναίκες που κοιτούν την παράξενη πατρίδα τους που αγαπά μέσα από μάτια που βλέπουν μόνον όσα εκείνη τους επιτρέπει. Γυναίκες και κοριτσάκια που εισπράττουν απάνθρωπη συμπεριφορά από γονείς , γείτονες, συγχωριανούς , μέχρις ότου οι ψυχοσωματικές-τηλεπαθητικές ικανότητες τις βοηθούν να πάρουν εκδίκηση. Γυναίκες εξοργιστικά σκληρές ,άλλοτε με εκπληκτική ενσυναίσθηση ,είναι γυναίκες με ελάχιστες λείες επιφάνειες και πάμπολλες αιχμηρές γωνίες , που προσπαθούν να χωρέσουν όλες τις αντιφάσεις και τα πάθη τους ,την αγωνία της ζωής και του θανάτου. Γυναίκες που αναζητούν το όνομά τους, την ταυτότητά τους, το δίκιο τους. Το κυριότερο : τη φωνή τους. Γιατί οι ιστορίες που αφηγείται η συγγραφέας είναι η ιστορία όχι ενός απλά ,αλλά πολλών εγκλημάτων .Εγκλημάτων ιδιωτικών, όπως ο βιασμός, ο ξυλοδαρμός, ο φόνος , η αυτοκτονία .Και εγκλημάτων δημόσιων όπως η συγκάλυψη της βίας , η παρανομία του νόμου, το έγκλημα, η αδικία, η θεία δίκη.
Δομημένος λόγος , απολαυστική πένα, γραφή στοχαστική και στιβαρή , άμεση και τρυφερή ,γλωσσική αρτιότητα , γλώσσα πλούσια και γλαφυρή με ηπειρώτικη ντοπιολαλιά, διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, ονειρικής υφής κείμενα, ρευστότητα ενός Ηπειρώτικου τοπίου μεταφυσικού και στοιχειωμένου , λυρική συνομιλία με τις σκιές στις εντός μας σπηλιές και τα σκοτεινά μας μονοπάτια , σωριάζει στο χαρτί η συγγραφέας επίμονα ερωτήματα και κατεπείγοντα διλήμματα : γιατί η ψυχή νυχτώνει , ποια είναι τα κινήματα της ψυχής, ποια είναι η ροή της συνείδησης, η μνήμη είναι ένα διαρκές μαρτύριο, γιατί φοβούνται εντός μας τα παιδιά, τι προσδοκούν οι απολελυμένοι, θα λυτρωθούν οι ηρωίδες από τις τύψεις, το αδιανόητο κράμα της ανθρώπινης ύπαρξης , ποιο είναι το νόημα της ζωής , την ύπαρξη του (άφαντου) Θεού, υπάρχει εκδίκηση, υπάρχει θεία δίκη, υπάρχει αυτοδικία, υπάρχει ανθρώπινη δικαιοσύνη, πιάνουν οι κατάρες των αδικημένων αυτής της γης, παρηγοριέται η ανθρώπινη ψυχή, το έγκλημα θα τιμωρηθεί ,υπάρχουν χθόνιες και σκοτεινές δυνάμεις, υπάρχει Νέμεσις και Τίσις, υπάρχουν ψυχεδελικά όνειρα, μπορούμε να δούμε εν ζωή τον εαυτό μας έξω από το σώμα, είναι το σκοτάδι το μόνο μας καταφύγιο, το κακό πάντα νικάει στο τέλος ,είναι η ζωή χίλιες φορές πιο δύσκολη από κάθε θάνατο, έχουν όλα τα μέρη την ίδια απόσταση από τον Παράδεισο και είναι παντοδύναμος ο θάνατος…