Ο κάμπος της Άρτας
Ο κάμπος της Άρτας με τα γραφικά όμορφα χωριά της και τα ξακουστά της πορτοκάλια, που φθάσανε στα πέρατα της γης έγιναν και τραγούδι και μάλιστα ρεμπέτικο…’’ούζο από την Μυτιλήνη και πορτοκάλι από την Άρτα’’
Ναι αυτή είναι η πόλη μας που καίτοι καθημερινά μαραζώνει μας κρατά εκεί και μας εμπνέει, όσο και αν θέλουν μερικοί όλα να τα βλέπουν μαύρα.
Στα νοτιοδυτικά της περιφερειακής ενότητας μας βρίσκεται η πεδιάδα της Άρτας, η οποία είναι και η μεγαλύτερη πεδιάδα της Ηπείρου. Η πεδιάδα της Άρτας απαριθμεί 160.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης με κύριες καλλιέργειες τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα ακτινίδια αλλά και φυτά μεγάλης καλλιέργειας όπως το καλαμπόκι. Τα χωριά του κάμπου υπήρξαν για αιώνες παραγωγοί και τροφοδότες της γύρω περιοχής αλλά και ολόκληρης της χώρας με τα εκλεκτά πορτοκάλια της και τα γεωργικά προϊόντα.
Η ιστορία αναφέρει τα εξής
Ιστορικά έχουμε ότι, ο πρώτος καρπός που εμφανίστηκε στην Ευρώπη ήταν το λεμόνι. Υπάρχει στην Άρτα αλλά σε πολύ μικρές παραγωγές, καμία σχέση με τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια.
Το «κίτριον» φαίνεται να περιγράφει ο Θεόφραστος ως «μήλον το περσικόν ή μηδικόν», και αργότερα ο ιατροφιλόσοφος και βοτανολόγος Διοσκουρίδης ισχυρίζεται ότι «τα μηδικά λεγόμενα ή περσικά ή κεδρόμηλα είναι τα σε όλους γνωστά κίτρια». Οι ιστορικές πηγές πάντως δεν δίνουν πληροφορίες για καλλιέργεια εσπεριδοειδών.
Η πορτοκαλιά εισήχθη από την Κίνα ή κατά μία άλλη εκδοχή, από την Ινδία. Διαδόθηκε από τους Πορτογάλους τον 10ο αιώνα και άρχισε να καλλιεργείται εντατικά στην Ευρώπη μετά τον 15ο.
Επί Τουρκοκρατίας μεγάλη φήμη είχαν τα πορτοκάλια της Χίου, που εξάγονταν στην Κωνσταντινούπολη νωπά ή σε μορφή χυμού. Την ποικιλία ομφαλοφόρο της Ουάσιγκτον (WashingtonNavel) έφερε από την Καλιφόρνια στην Ελλάδα (Κέρκυρα), το 1925, ο Άγγλος βοτανολόγος Σίδνεϋ Μέρλιν, από τον οποίο και πήρε το όνομά της (ποικιλία Μέρλιν). Σήμερα στην Ελλάδα η πορτοκαλιά καλλιεργείται κυρίως στη Λακωνία, στην Αργολίδα και στην περιοχή της Άρτας.
Στο τώρα…
Στην ΕΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, καλλιεργήθηκαν 270 000 εκτάρια (1 εκτάριο = 10 στρέμματα) για την παραγωγή πορτοκαλιών το 2017. Το μισό της έκτασης αυτής βρίσκεται σε ένα κράτος μέλος: στην Ισπανία (140.000 εκτάρια, το 52% του συνόλου της ΕΕ). Η Ιταλία έχει την επόμενη υψηλότερη έκταση (80.000 εκτάρια, 31% του συνόλου της ΕΕ), ακολουθούμενη από την Ελλάδα (30.000 εκτάρια, 11% του συνόλου της ΕΕ).
Η πορτοκαλιά είναι το δημοφιλέστερο εσπεριδοειδές δέντρο στον κόσμο που όλοι λατρεύουμε για τους νόστιμους ζουμερούς καρπούς του, για τους δροσερούς χυμούς που στύβουμε, και βέβαια για το γλυκό του κουταλιού που φτιάχνουμε με την φλούδα του. Το πορτοκάλι εκτός από μοναδική γεύση, διαθέτει και σημαντική διατροφική αξία καθώς είναι πλούσια πηγή βιταμίνης C, αντιοξειδωτικών, μετάλλων και φυτικών ινών και συμμετέχει στα περισσότερα προγράμματα διατροφής.
Στην Π.Ε. Άρτας η καλλιέργεια εσπεριδοειδών εντοπίζεται κυρίως στο Δήμο Αρταίων και στο Δήμο Νικολάου Σκουφά.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία των διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, το 2010 οι καλλιεργήσιμε εκτάσεις εσπεριδοειδών αντιστοιχούσαν σε περίπου 55.000 στρέμματα και η συνολική παραγωγή έφτανε τους 190.000 τόνους. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει και η βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών. Οι κυριότερες ποικιλίες πορτοκαλιών που καλλιεργούν οι αγρότες της περιοχής είναι οι εξής: Navelina, W. Navel, Κοινά και Salustiana ενώ οι δύο ποικιλίες μανταρινιών είναι η Reticulata και η ποικιλία Nova. Η Π.Ε Άρτας παρουσιάζει και μικρή παραγωγή λεμονιών της ποικιλίας Eureka.
Εντός των ορίων της Π.Ε Άρτας δραστηριοποιούνται αρκετά συσκευαστήρια εσπεριδοειδών και η εξαγωγική δραστηριότητα πραγματοποιείται προς τις παρακάτω χώρες : Φινλανδία, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σερβία, Ουκρανία, Βοσνία, Σλοβακία, Σουηδία, Ουγγαρία, Μολδαβία, Καναδάς, Δανία, Μαυροβούνιο και Λευκορωσία. Με βάση τα στοιχεία του 2010 οι εξαγωγές πορτοκαλιών αντιστοιχούσαν σε περίπου 25.000 τόνους μαζί με περίπου 8.300 τόνους μανταρινιών.
Και όμως τώρα δεν είναι στα καλυτέρα της…
Τα εσπεροειδή δεν είναι πάντα στα καλύτερά τους στην Άρτα. Δεν είναι τυχαίο που πολλά κτήματα συχνά –πυκνά αλλάζουν χέρια. Οι Αρτινοί νέοι δεν τα καλοκοιτάζουν και δεν κάνουν κάτι να τονωθεί η παραγωγή. Για αυτό τον λόγο γίνεται αλλαγή καλλιέργειας και τα ακτινίδια αντικαθιστούν πολλούς μπαξέδες πορτοκαλιών. Μέχρι και τα φωτοβολταικά πήραν την θέση πορτοκαλιών σε πολλές περιπτώσεις στον νομό μας. Φυσικά πολλές καλλιέργειες Μέρλυν μετατράπηκαν σε μανταρινιές και ο κάμπος δεν έχασε την ομορφιά του. Καθημερινά θα δεις να εργάζονται στα κτήματα αλλοδαποί να μαζεύουν τα πορτοκάλια ξένοι που δεν καταλαβαίνεις τι λένε όταν μιλάνε, μιας και τα καλόπαιδα μας ξεκίνησαν να εγκαταλείπουν εντελώς την γη. Λιπάσματα τα ρίχνουν ξένοι , κλαδεύουν ξένοι καθαρίζουν και οργώνουν ξένοι και καθημερινά νοιώθεις να είσαι εσύ ξένος με την γη σου. Τα κτήματα ενοικιάστηκαν και παραμένουν σε ξένα χέρια γιατί δεν προλαβαίνει κανείς να πάει να δουλέψει ρε κύριε μου έλεγε ένας μαθητής μου κάποτε. Δεν προλαβαίνει κανείς… Όμως είμαστε ένας φτωχός νομός με μεγάλη ανεργία με τους νέους να απέχουν από κάθε εργατική εργασία. Η γη καίτοι τους ανήκει στα χαρτιά δεν είναι πια στην καρδιά τους και η εγκατάλειψη των κτημάτων είναι πια ορατή.
To πορτοκάλι όμως τους μεγάλωσε τους σπούδασε τους έφθασε εκεί που είναι τώρα. Χρειάζεται όσο περνά ο καιρός για να μην φθάσουμε στον πάτο να γυρίσουμε όλοι στην γη. Να προσέξουμε τους μπαξιέδες μας να δούμε νέες καλλιέργειες και να βγούμε σαν νομός δυναμικά στην αγορά αυτή.
Σήμερα είδα τον κάμπο της Άρτας από την πλευρά της αρχικής παραγωγής που ήταν τα πορτοκάλια και σιγά σιγά τα μανταρίνια. Τώρα μεγάλο μέρος της έχει μετατραπεί σε καλλιέργεια ακτινιδίων μιας και οι αγορές το κρατάνε σε υψηλές τιμές με μεγάλη ζήτηση και οι εξαγωγές φθάνουν στα πέρατα του κόσμου. Σε αυτή την καλλιέργεια μαθαίνω ότι πολλοί νέοι κάνουν με επιτυχία τα πρώτα τους βήματα με αγάπη και ζήλο. Θα επανέρθω για τις καλλιέργειες ακτινιδίου και ελιάς μιας και αυτά αποτελούν μεγάλο παραγωγικό κομμάτι του νομού μας.
ΛΥΤΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ