…ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΑΡΙΕΝ ΠΛΑΣΜΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΟΥΒΑΛΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ…
“Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ’ τον Έρωτα, Έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί – Γυναίκα”
(Οδυσσέας Ελύτης, “Προσανατολισμοί”)
(Μέρος Α)
Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΛΙΑΤΣΟΣ
Αν κάποιος έθετε το ερώτημα : ποια εικόνα από όλα τα πράγματα του Κόσμου μπορεί να αξιολογηθεί ως η πρώτη των πρώτων, η απάντηση εύκολα θα ήταν το πρόσωπο της γυναίκας. Όπως εύκολα θα την δικαιολογούσε ανταπαντώντας: γιατί η γυναίκα είναι η κορυφαία εκδήλωση της φύσης και της ζωής.
Αν ζητούνταν να διερευνηθεί ποια είναι η πηγή της «Ομορφιάς» στο στερέωμα της ανθρώπινης ιστορίας, η απάντηση πάλι θα έδειχνε το είδωλο της γυναίκας, γιατί είναι η πεμπτουσία της Καλαισθησίας και της Ωραιότητας….
Και αν για κάποιο λόγο έπρεπε να διασωθεί στη σύγχρονη Κιβωτό, μόνο ένα «είδος» και μια «εικόνα» του Κόσμου τούτου, τότε το γυναικείο πρόσωπο θα ήταν το διασωζόμενο… Άραγε μπορεί, κάποιος κλείνοντας τα μάτια του, της ψυχής και του σώματός του, να σκεφτεί έναν Κόσμο χωρίς το πρόσωπο της γυναίκας; Θα ήταν δυνατό να φανταστεί, χωρίς να τρομάξει, έναν Κόσμο χωρίς τις γυναίκες; Ή μήπως θα αδυνατούσε να το κάνει, με τη σκέψη ότι χωρίς τη γυναίκα χάνεται το γοητευτικό νόημα της Ζωής; Αφού, χωρίς αυτή, θα έλειπε από τη ζωή, αυτό το θεσπέσιο σύνολο ομορφιάς και χάρης… Η τέλεια έλξη… Το καλό γούστο… Ο παθιασμένος Έρωτας της Ζωής.
Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας η 8 η Μαρτίου… Αφιερωμένη στη μνήμη των απεργών εργατριών στα υφαντουργεία και στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης στις 8 Μαρτίου 1857, που αγωνίζονταν διεκδικώντας ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς. Βέβαια μπορεί η πρώτη καθιέρωση της Ημέρας της Γυναίκας να πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στη Νέα Υόρκη, και να προτάθηκε από τη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών ένα χρόνο αργότερα. Ωστόσο, έπρεπε να κερδίσουν πρώτα το δικαίωμα της ψήφου στη Σοβιετική Ρωσία το 1917, να καθιερωθεί εκεί η 8η Μαρτίου ως εθνική αργία, και να ακολουθήσει ο εορτασμός της ημέρας αυτής, από το διεθνές σοσιαλιστικό κίνημα και τις κομμουνιστικές χώρες, μέχρι την υιοθέτησή της το 1977 από τα Ηνωμένα Έθνη.
Αλλά ποια τα μηνύματα που εκπέμπει η σημαδιακή αυτή γιορτή στα χρόνια που ακολούθησαν την επίσημη πλέον καθιέρωσή της και ποιο είναι το αντίκρισμα που έχουν στην ανά την υφήλιο κοινωνίες;
Κατά το συμβολικό μέρος του εορτασμού της «Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας», η 8η Μαρτίου κάθε χρόνο, ορίζεται ως ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών. Ωστόσο ο εν λόγω εορταστικός συμβολισμός, εκ των πραγμάτων «μηνυματοδοτεί ευρύτερα», ώστε να καλύπτει περισσότερες πτυχές της ξεχωριστής και συνάμα εξόχως σύνθετης προσωπικότητας της γυναίκας.
Ημέρα, γιορτής, λοιπόν, η 8 η Μαρτίου: κατά την οποία τιμάται και εκθειάζεται η γυναίκα, για τις αρετές της :από το βλασταράκι, το κοριτσάκι, το κορίτσι, τη δεσποινιδούλα, τη σύντροφο, την ερωμένη, την εργαζόμενη, την ηρωίδα, τη μάνα, μέχρι τη σεβάσμια γιαγιά.
Ημέρα γιορτής, περισυλλογής και παραδειγματισμού, η 8 η Μαρτίου για την επιμονή της να αγωνίζεται υπερασπιζόμενη το δικαίωμα στην ισότητα των δύο φύλων. Αλλά και μια παγκόσμια πρόσκληση για να βαδίσουμε νοερά τη θαυμαστή διαδρομή της, όπως τη χάραξαν τα χρώματα της Φύσης. Και να διαπιστώσουμε ότι σε όλες τις ηλικίες της είναι όμορφη! Σε καμία άσχημη!
Γιατί η γυναίκα είναι ένα σύμβολο αγάπης, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ένα σύμβολο ζωής, που δίκαια υμνήθηκε και συνεχίζει να υμνείται από τους ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης. Γιατί είναι το χαρίεν πλάσμα της φύσης, για να κουβαλά μέσα του τη ζωή και την ελπίδα …. Γιατί είναι το μυαλό που σκέφτεται ένα βήμα παραπέρα, όχι προς το άψυχο και τεχνοκρατικό, μα προς το ανθρώπινο. Γιατί το πρόσωπό της αντικατοπτρίζει όλες εκείνες τις κακοποιημένες ηρωίδες που για το στερεότυπο της «κανονικής» ή «υγιούς» οικογένειας είτε δεν απομακρύνθηκαν από την «κόλαση», είτε βρήκαν τη δύναμη να προχωρήσουν. Γιατί η γυναίκα-σύντροφος είναι ο «βράχος» στον οποίο θα ακουμπήσεις για να νιώσεις την έννοια της σταθερότητας. Γιατί είναι το «στήριγμα» των ανθρώπων που αγαπά. Γιατί είναι η αγκαλιά στην οποία πεθαίνεις να τρυπώσεις για να ζεσταθείς από την παγωνιά που επικρατεί τριγύρω. Γιατί είναι «στα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα», όπως είπε ο μεγάλος Νίκος Καζαντζάκης, με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας.
Οι κοινωνίες, ωστόσο, κυριολεκτικά και διαχρονικά κατακλύζονται από άντρες καβγατζήδες, γκρινιάρηδες, μισαλλόδοξους, εξυπνάκηδες, εριστικούς, φαντασμένους, δογματικούς, ξεροκέφαλους, χυδαίους… ενίοτε γυναικοκτόνους.
Αλλά οι γυναίκες τους… περιβόλι. Ξύπνιες, γοητευτικές, τρυφερές, πονηρές, δημιουργικές, ελκυστικές, φίνες, διπλωματικές, αλλά στην πλειονότητά του σωστές. Και οι απόψεις τους σε τίποτα δεν υστερούν από τις δικές μας, των ανδρών, σε ποιότητα και πληρότητα, ακόμη και σε επιστημοσύνη. Απλώς ξέρουν να τις παρουσιάζουν πιο όμορφα και χωρίς να προκαλούν Γι αυτό, ενίοτε αυθόρμητα, τις είπαμε Θεές. Ενώ Θεό δεν χρίσαμε κανέναν από μας τους άνδρες..
Το είχε γράψει πριν ένα αιώνα ο W. B. Yeats(1):«Ας επαινέσουμε το Θεό για την γυναίκα / που χαρίζει όλο της το νου / ένας άντρας δεν θα βρει σε άλλον / φιλία σαν τη δική της / που καλύπτει ό, τι της φέρνει / σαν με την σάρκα και τα οστά της / και δεν μαλώνει με μία σκέψη / επειδή δεν είναι δικιά της.»
Αλήθεια, πόσο πιο σύνθετο πλάσμα είναι η γυναίκα! Πόσες υποστάσεις έχει: μάνα, σύντροφος, επιστήμων, πολιτικός, ερωμένη, φίλη, εταίρα… Ενώ ένας άντρας, σε όλη του τη ζωή …άντρας.
Το γεγονός και μόνο ότι η Τέχνη του ανθρώπου έχει υμνήσει όσο τίποτα άλλο το πορτρέτο της γυναίκας, σαφώς και δεν είναι ένα από τα στερεότυπα μιας κάποιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας, αλλά η νομοτελειακή εξέλιξη της απόλυτης ομορφιάς του γυναικείου προσώπου.
Άλλωστε αν για κάτι μπορούν να θεωρηθούν οι άντρες ως ευνοημένοι της τύχης, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν «απέναντί τους» τη γοητεία της γυναικείας ύπαρξης, ότι γεύονται τη μοναδική αυτή γοητεία, ότι απολαμβάνουν μια αισθητική που ξεχειλίζει και εμπνέει τη ζωή τους, ότι έχουν ένα διαρκές είδωλο του έρωτα και του πάθους.
Δες τε τον αριστουργηματικό τρόπο με τον οποίο ο Αλμπέρ Καμύ παρουσιάζει την ισχυρή επιρροή της, πάνω στο έτερο φύλο, όταν λέει : «Ένας άντρας έχει πάντα δύο χαρακτήρες. Tο δικό του και αυτόν που του δίνει η γυναίκα του» και θα καταλάβετε…
Από το άλλο μέρος, η γυναίκα αν και κυριαρχεί σε συναισθήματα, ευγένεια, τρυφερότητα, συντροφικότητα και την αποκαλούν, «ασθενές φύλο», εύκολα μπορεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά και ανά πάσα στιγμή τον άντρα. Το λεγόμενο «ισχυρό φύλο.»
Αυτό το ξέρει ο Μπέρναντ Σω όταν λέει: «Αν μία γυναίκα είναι ωραία μιλήστε της για την ομορφιά της. Αν είναι άσχημη, μιλήστε της για την ασχήμια των άλλων γυναικών». Όπως το ήξερε και ο τραγικός Ευριπίδης, όταν εδώ και 2.500 χρόνια «φωνάζει» την άλλη αλήθεια: «Δεν υπάρχει ούτε φρούριο, ούτε χρήμα, ούτε κάτι άλλο τόσο «δύσκολο-φύλακτο» σαν την γυναίκα».
Αλλά και οι παμπάλαιοι άγραφοι νόμοι, που λειτουργούν αυτόματα και αταβιστικά, εξακολουθούν, δυστυχώς, να καθορίζουν τη θέση και τα δικαιώματα της γυναίκας ακόμα και σήμερα. Βασιζόμενοι σε ισχυρές ιδεολογικό-θρησκευτικές επιταγές της ανδροκρατούμενης κοινωνίας, έχουν διαμορφώσει τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τα πιστεύω του μέσου ανθρώπου.
Να θυμηθούμε ότι τα μεγάλα θρησκευτικά δόγματα ανέκαθεν προειδοποιούσαν τους άντρες για την ικανότητα των γυναικών στην αποπλάνηση. Παραδείγματα έχουμε πολλά: Τον Σαμψών και τη Δαλιδά, τον Αντώνιο και την Κλεοπάτρα και βέβαια ας μην ξεχνάμε τον Αδάμ και την Εύα.
Έτσι, η γυναικεία σεξουαλικότητα υπήρξε πάντα αντικείμενο για τελετουργίες και απαγορεύσεις (ταμπού) που όριζαν πότε μια γυναίκα μπορεί να κάνει έρωτα και με ποιόν και συμπαρέσυρε τη γενική αντιμετώπιση που της επεφύλασσε το αντρικό γένος.
Είναι αυτά και τόσα άλλα, η γυναίκα… Και το βασικότερο όλων; Όπως σοφά είπε ο Α. Γκολτς(2) «ότι η πραγματική γυναίκα είναι αυτή που περισσότερο ονειρεύεται για να προξενεί ευτυχία, παρά για να γίνει ευτυχισμένη.»
_____________________________________________
(1) Ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς(αγγλ.WilliamButlerYeats) (13 Ιουνίου1865, Δουβλίνο – 28 Ιανουαρίου1939, Γαλλία), γιος του Ιρλανδού ζωγράφου Τζον Μπάτλερ Γέιτς, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους αγγλόφωνους ποιητές του 20ού αιώνα.
(2) Άλμπερτ Γκραφ φον ντερ Γκολτς ήταν Γερμανός συνταγματάρχης, ο οποίος παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση του Σταυρού των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού με Φύλλα Δρυός και σκοτώθηκε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.