Ο Αρτινός Πισιδίας ΣΩΤΗΡΙΟΣ (ΤΡΑΜΠΑΣ) ο από Κορέας
Το Θαύμα της πίστης
Ο Σωτήριος Τράμπας, γεννήθηκε στην Άρτα το 1929 και μεγάλωσε στην γειτονιά των Ταμπακιάδων. Το σπίτι του ήταν δίπλα από το βυζαντινό παρεκκλήσι της Ελεούσας (στο οποίο αργότερα κατασκεύασε ξύλινο σκέπαστρο) και τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στην σκιά του κάστρου, στην περιοχή του Αγίου Νικολάου, στο Γεφυρόπουλο και την Μητρόπολη… Προερχόταν από μια βαθιά θρησκευόμενη οικογένεια, καθώς οι γονείς του Ευάγγελος και Ελένη, ήταν ενεργά μέλη της ενορίας και μεγάλωσαν τα παιδιά τους, με αίσθημα ειλικρινούς και βαθιάς πίστης στον Χριστιανισμό. Όμως εκείνο, που τελικά οδήγησε το νεαρό τότε Σωτήριο να ατσαλώσει την πίστη του ήταν ένα θαύμα, το οποίο μάλιστα συνέβη στον ίδιο.
Κατά την διάρκεια της Ιταλικής κατοχής και ευρισκόμενος στην εφηβεία, αρρώστησε βαριά, πιθανόν από δηλητηρίαση. Οι γιατροί δεν έδιναν καμία πρόβλεψη θεραπείας στο δοκιμαζόμενο από τους πόνους παιδί και ο πατέρας του έστρεψε τις ελπίδες του στην ειλικρινή του πίστη στον Θεό. Για τον λόγο αυτόν ζήτησε και έγινε ευχέλαιο για την θεραπεία του Σωτηρίου και λίγες ώρες μετά, αντίθετα σε όλες τις προβλέψεις, η υγεία του νεαρού Σωτηρίου αποκαταστάθηκε και μπόρεσε να αντιμετωπίσει το σοβαρό πρόβλημα.
Και αυτό το περιστατικό, ήταν καταλυτικό για τον Σωτήριο να δυναμώσει την αγάπη του προς τον Θεό και να διαπιστώσει την δύναμη της Χριστιανικής πίστης. Πέραν των άλλων θεώρησε ότι το θαύμα της ζωής, που του έδωσε η πίστη του πατέρα του, θα έπρεπε να το υπηρετήσει όσο το δυνατόν καλύτερα για τον Χριστιανισμό.
Καπετάνιος στο πλήρωμα της Εκκλησίας
Οι εποχές ήταν δύσκολες και ο Σωτήριος έπρεπε να πάρει τις αποφάσεις του για το μέλλον του. Παρά το γεγονός ότι εργαζόταν στο μπακάλικο του πατέρα του, γρήγορα έδειξε ότι ήταν ένας χαρακτήρας ιδιαίτερα ανήσυχος και με περιέργεια για τον κόσμο γύρω του, που τότε άλλαζε γρήγορα.
Είχε έφεση για την περιπέτεια και μάλιστα είχε ανακοινώσει ότι θα γινόταν καπετάνιος του Εμπορικού Ναυτικού. Αγαπούσε πολύ την Θάλασσα.Παρόλα αυτά η αγάπη του για την Εκκλησία και τον Χριστό, τον οδήγησε στην Θεολογική Σχολή του Πανεππιστημίου Αθηνών, μια επιλογή που απ’ότι φάνηκε θα τον έκανε τελικά καπετάνιο αλλά στο καράβι της πίστεως. Την απόφαση την έλαβε μέσα στον ιερό Ναό της Αγίας Θεοδώρας, μια μέρα που πήγε να προσευχηθεί!
Ο πατέρας Σωτήριος φάνηκε από την πρώτη στιγμή ότι ήταν ένας ικανός ιεροκήρυκας, ένας σοβαρός και μεστός ομιλητής, που είχε την ικανότητα να μαγνητίζει το κοινό του. Πέραν όμως από αυτά ήταν και ιδιαίτερα οργανωτικός και αποδοτικός στην εργασία του. Τις ικανότητές του αυτές τις επεσήμαναν όσοι είχαν συνεργαστεί μαζί του στον Έβρο, την Μυτιλήνη και την Αθήνα και έτυχαν της εκτίμησης της Αρχιεπισκοπής και του Εκκλησιαστικού κόσμου.
Όμως ο Σωτήριος, θεωρούσε ότι ο σκοπός του, πρέπει να είναι ιεραποστολικός και για τον λόγο αυτόν ονειρευόταν να υπηρετήσει στις δύσκολες περιοχές της υφηλίου τον Χριστιανισμό. Έτσι όταν πέφτει στα χέρια του η επιστολή δέκα πιστών Κορεατών, που αναζητούσαν ιερέα για να λειτουργήσει την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, θεώρησε ότι είχε λάβει το μήνυμα. Η Αρχιεπισκοπή συμφώνησε για την Αποστολή γνωρίζοντας τις διοικητικές και οργανωτικές ικανότητές του… Προβλεπόμενος χρόνος ήταν να μείνει μόνο για δύο μήνες, αλλά τελικά αφιερώθηκε πλήρως στην οργάνωση και διεκπεραίωση του ιεραποστολικού έργου του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης στην ασιατική χερσόνησο, αλλά και όλην την περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού.
Αναγέννηση εκ της τέφρας…
Στην Κορέα συνέβη ένα ακόμη θαύμα, το οποίο είχε τον συμβολισμό του για τον πατέρα Σωτήριο. Η περιοχή της Κορέας ανήκε αρχικά στην ζώνη επιρροής του Πατριαρχείου Μόσχας, και στην περιοχή αυτή είχαν συνδυάσει την Ορθόδοξη πίστη με την Ρωσία. Την εποχή του 70-80, που ο Σωτήριος ανέλαβε την Κορέα, είχε περάσει στην αρμοδιότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά υπήρχε έντονη προκατάληψη, καθώς θεωρούσαν ότι η Ρωσία ήταν πίσω από την Εκκλησία και αναφερόμαστε σε εποχή όπου ο Ψυχρός πόλεμος ήταν στην κορύφωσή του και σε μια χερσόνησο που είχε χωριστεί στην μέση στην ζώνη επιρροής της ΕΣΣΔ και του ΝΑΤΟ. Τότε ο πατέρας Σωτήριος κατοικούσε σε ένα μικρό σπιτάκι (όπως ήταν όλα τα σπίτια στην Κορέα), το οποίο κάποια στιγμή από πυρκαγιά καταστράφηκε ολοσχερώς. Είχε διασωθεί μόνο ένας αργυρός σταυρός, τον οποίον οι αρχές παρέδωσαν στον πατέρα Σωτήριο, γεγονός το οποίο εξέλαβε ως συμβολισμό για την αναγέννηση της Κορεατικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από τις στάχτες του μικρού σπιτιού…
Ο αγώνας όμως δεν ήταν χωρίς προβλήματα και ανέξοδος. Όντας ιδιαίτερα κοινωνικός και έχοντας αντιληφθεί πλήρως το πνεύμα του Ευαγγελίου, προχωρά στην μετάφραση του στα Κορεατικά, γεγονός που συνέβαλε στην αύξηση τόσο του ποιμνίου από κατοίκους της περιοχής, όσο και στην χειροτόνηση ιθαγενών ιερέων.
Έπειτα από πρότασή του διορίστηκε Πρόεδρος τοῦ ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου συσταθέντος ιεραποστολικοῦ Ὀργανισμοῦ, ἀναγνωρισμένου καί ἀπό τίς Κορεατικές Αρχές, μέ τήν ἐπωνυμία «Orthodox Eastern Mission», ο οποίος δραστηριοποιήθηκε καί έκτός Κορέας, σέ ἄλλες χώρες τῆς Ν.Α Ασίας, Χόνγκ Κόνγκ, Φιλιππίνες, Σινγκαπούρη, Ίνδονησία καί Ἰνδία, όπου ιδρύθηκαν Ὀρθόδοξες Κοινότητες, αναγέρθηκαν ιεροί ναοί, χειροτονήθηκαν ἱερεῖς καί μεταφράσθηκαν λειτουργικά βιβλία στις τοπικές γλώσσες. Τίς χῶρες αυτές έπισκεπτόταν συχνά, για τή διοργάνωση Θεολογικῶν Σεμιναρίων, τέλεση Ἱερῶν Μυστηρίων καί τόν συντονισμόν τοῦ Ἱεραποστολικοῦ ἔργου.Η κοινωνικότητα του οφείλονταν στη απέραντη του αγάπη του στον Χρήστο και στην εκκλησία του. Έβλεπε όλους τους ανθρώπους σαν αδελφούς εν χριστώ ήταν δεν ήταν χριστιανοί .
Η δύναμη των Ελλήνων Δωρητών
Γρήγορα η προσωπικότητα και το έργο του πατέρα Σωτηρίου ξεχώρισαν και έγινε γνωστός στην Ελλάδα, κυρίως από την μεγάλη οικογένεια της ποντοπόρου ναυτιλίας.
Στο μεγάλο λιμάνι του Πουσάν στην Κορέα, είχαν τα συμφέροντά τους, οι μεγάλες ελληνικές εφοπλιστικές οικογένειες, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην αναπτυσσόμενη Άπω Ανατολή και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Ήδη στο Πουσάν, λειτουργούσε ιερός ναός, στον οποίον οι Έλληνες πλοιοκτήτες εκκλησιαζόταν. Αυτό ήταν ο λόγος που ο πατέρας Σωτήριος γνωρίστηκε με τους μεγάλους Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι κατείχαν στα χέρια τους την παγκόσμια ναυτιλία, αλλά και ισχυρούς επιχειρηματίες που σχετίζονται με το Πατριαρχείο: Λάτσης, Αγγελόπουλος, Κωνσταντακόπουλος κλπ
Αντιλαμβανόμενοι το μεγάλο έργο που γίνεται, αναλαμβάνουν να υποστηρίζουν με δωρεές και χορηγείες την δράση του πατέρα Σωτήριου.
Τα οικονομικά του Πατριαρχείου δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν μια τόση μεγάλη δράση και πολλές φορές ο ίδιος προσευχόταν επειδή έφθαναν δύσκολες ημέρες, που δεν υπήρχαν τα χρήματα εκείνα για την κάλυψη της μισθοδοσίας των ιερέων… Παρόλα αυτά είχε μεγάλη πίστη και πάντοτε την τελευταία στιγμή, κάτι γινόταν και βρισκόταν οι απαραίτητοι πόροι… Κάποια ενίσχυση ή μια μεγάλη δωρεά από κάποιον εφοπλιστή και το πρόβλημα έστω και πρόσκαιρα αντιμετωπιζόταν. Αλλά δεν ήταν μόνο οι εφοπλιστές. Αρωγοί στην προσπάθεια ήταν εκατοντάδες ανώνυμοι δωρητές, μεταξύ των οποίων και Αρτινοί που γνώριζαν τον ζήλο του Σωτηρίου.
Το μεγάλο του έργο, η άοκνη προσπάθειά και ο ζήλος του έφεραν το αποτέλεσμα να μπορέσει η Κορέα να μετατραπεί σε Μητρόπολη και ο ίδιος τήν 20ή Απριλίου 2004 εξελέγη Μητροπολίτης τῆς ἀρτισυστάτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κορέας.
Η τελευταία μεγάλη Αποστολή
Είναι ήδη 79 ετών, όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος του ζητάει να αναλάβει ένα έργο, το οποίο μοιάζει τιτάνιο: την Μητρόπολη Πισιδίας, η οποία από το 1923 και την ανταλλαγή των πληθυσμών, είχε πάψει να ισχύει ουσιαστικά.
Από την Κορέα στον Ειρηνικό Ωκεανό, λοιπόν χωρίς δεύτερη σκέψη, ο Σωτήριος αναλαμβάνει Μητροπολίτης Πισιδίας και μεταφέρεται στην Αττάλεια της Μικράς Ασίας.
Η δράση του ήταν άμεση και καταιγιστική, εκπλήσσοντας όλο τον Εκκλησιαστικό κόσμο. Η Επισκοπή, που ίδρυσε ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος, απέκτησε ζωή και πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια ο λόγος των Ευαγγελίων ακούστηκε στις εκκλησίες της περιοχής.
Υπό το άγρυπνο βλέμμα του Τουρκικού κράτους, το οποίο ξεχωρίζει την περίπτωση του Μητροπολίτη Πισιδίας, φροντίζει να αγοράσει από έναν ιδιώτη, έναν εγκατειλημμένο ιερό Ναό στην Αττάλεια και να τον αποκαταστήσει πλήρως, με αποτέλεσμα στα Θυρανοίξεια του, το 2011 να προκαλέσει κύμα συγκίνησης και ενθουσιασμού στον Ορθόδοξο κόσμο Παγκοσμίως.
Η λειτουργία του Αγίου Αλυπίου του Κιονίτου
Μια ανύπαρκτη και ξεχασμένη Επισκοπή, με την χαρισματική δυναμική του πατέρα Σωτηρίου ζωντάνεψε και έδειξε ότι η Ορθόδοξη πίστη ήταν βαθιά ριζωμένη στην περιοχή. Η εκκλησία του Ἁγίου Ἀλυπίου τοῦ Κιονίτου, δεν ήταν η μόνη που δημιουργήθηκε… Ἐπειδή καί στήν Ἀλάγια, (130 χιλιόμ. Ν.Α. τῆς Ἀττάλειας) ἔχουν ἐπίσης ἐγκατασταθεί χιλιάδες Ορθόδοξοι, ἐνήργησε γιά τήν ἀνακαίνιση καί τοῦ ἐκεῖ Ὀρθοδόξου Ναοῦ Ἁγ. Γεωργίου, του βουνού, στόν ὁποῖον ἀπό τά Χριστούγεννα του 2012- ἄρχισαν να τελούνται μηνιαίες θ. Λειτουργίες, πρός μεγάλη ικανοποίηση τῶν ἐκεῖ πιστῶν, το έτος 2015 μερίμνησε γιά τήν ανέγερση τοῦ Ἱεροῦ Ναού Παναγίας Πισιδιώτισσας καί κάτωθεν αὐτοῦ αίθουσῶν πολλαπλῆς χρήσεως, φιλοξενίας καί βοηθητικούς χώρους, τό ἔτος 2017 μερίμνησε γιά τήν άγοράν τοῦ Ἐπισκοπείου, πλησίον τοῦ ‘Ι. Ν. Ἁγίου Αλυπίου Ατταλείας, τό έτος 2020 μερίμνησε γιά τήν ἀγορά οικοπέδου στη Σίδη, μέ προοπτική να ἀνεγερθεί Ναός πρός τιμήν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, Αἴθουσα πολλαπλῆς χρήσεως καί κατοικία οικογενείας ἱερέως.
Οι αρχές της Τουρκίας θαυμάζουν έναν άνθρωπο, ο οποίος εκτός από οργανωτικότητα και πίστη, έχει επιδείξει μεγάλες διπλωματικές δεξιότητες. Μια μεγάλη εμπειρία, που έχει αποκτήσει από την Κορέα, φαίνεται χρήσιμη και αναζωογονητική για το μεγάλο έργο της Μητρόπολης Πισιδίας.
Και βέβαια ο Σωτήριος, αγωνίζεται και για την χρηματοδότηση των δράσεων αυτών, αναζητώντας δωρεές και χορηγείες από τους παλιούς του φίλους από το Πουσάν της Κορέας, αλλά και νέους, που κατανοούν την σημασία και την αξία του συμβολισμού της δράσης για την Αναγέννηση της Ορθοδοξίας στην Μικρά Ασία.
Αδιάκοπη μελέτη και Πνευματική εργασία
Εκτός από το Οργανωτικό του έργο, έχει μεγάλη σημασία και το πνευματικό του. Όπως μας αναφέρει η οικογένεια του αδελφού του Γεώργιου, η οποία ήταν κοντά του ως οι πιο κοντινοί συγγενείς, συνεχώς μελετούσε και εργαζόταν για την διεκπεραίωση του έργου του, την μετάφραση των θρησκευτικών βιβλίων στις γλώσσες της Άπω Ανατολής και ιδίως της Κορεάτικης.
Η έδρα του ήταν στην Ἱερά Μονή Μεταμορφώσεως Καπυόνγκ Κορέας, όπου διέμενε από τῆς παραιτήσεώς του, από τη θέση τοῦ Μητροπολίτη Κορέας, καί εκτελεί καθήκοντα Πνευματικοῦ, καί τελεϊκ αθημερινά τίς Ιερές .Ἀκολουθίες, ἐπισκέπτόμενος κατά διαστήματα τήν Πισιδία καί Αττάλεια.
Στην καρδιά του μέχρι και την κοίμησή του την 10η Ιουνίου 2022 ήταν και η Άρτα, όπου μάλιστα σε ιδιόκτητο κτήμα της οικογένειάς του στην περιοχή του Γλυκορρίζου είχε δημιουργήσει το ναό του Σωτήρος, στον οποίο και ιερουργούσε όποτε επισκεπτόταν την περιοχή μας.
Το διαμάντι στο Στέμμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Λιτός, σοβαρός, μειλίχιος, μια μορφή σύγχρονου Ιεραποστόλου, δικαίως έχει χαρακτηριστεί ως το Διαμάντι στο στέμμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου… Τόσο τα δυο χρόνια από της κοιμήσεώς του, όσο και η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο τόπο της γέννησής του, είναι μια όμορφη αφορμή να θυμηθούμε το έργο του και την προσφορά του, προσκαλώντας τις τοπικές και εθνικές αρχές να τον τιμήσουν αρμοδίως.Παγκοσμίως.
ΑΡΘΡΟ:
Μαχητικός στις θεολογικές του παρεμβάσεις ο Σωτήριος… Εδώ αναφέρεται στην ρωσική εισπήδηση στην Αφρική
Μεγάλος πόνος!
Ποτέ δεν περίμενα στας δυσμάς του βίου μου να νιώσω τόσο μεγάλο πόνο, όπως ένιωσα με την ανακοίνωση των αποφάσεων του Πατριαρχείου Μόσχας να εισπηδήσουν εντελώς αδιάντροπα και στην Αφρική!
Όλοι γνωρίζουμε τα σχέδια του Πανσλαβισμού και της Τρίτης Ρώμης αιώνες τώρα, τα οποία με οποιοδήποτε πολιτικό καθεστώς, τσαρικό, κομμουνιστικό ή δημοκρατικό προωθούσαν πάντοτε οι Ρώσοι ηγέτες. Αλλά βλέποντάς τα τώρα να υλοποιούνται με καταλαμβάνει μεγάλη απογοήτευση για το Πατριαρχείο Μόσχας και λυπάμαι βαθύτατα για τους Ρώσους αδελφούς, που τόσο πολύ παιδιόθεν αγαπώ και επί δεκατίες διακονώ τόσον στην Επαρχία μου όσον και στην Κορέα παλαιότερα. Πίστευα μέχρι σήμερα ότι όσο κι εάν η πολιτική εξουσία πίεζε την σημερινή διοικούσα εκκλησία της Ρωσίας, οι ηγέτες της δεν θα υποχωρούσαν στις αξιώσεις τους, όπως το έκαναν οι ποιμένες της στην πλειοψηφία τους επί Στάλιν. Με άλλα λόγια πίστευα, αφελώς ίσως, ότι δεν θα διέγραφαν με μια μονοκοντυλιά το Κανονικό Δίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας για να διευρύνουν την εξουσία τους.
Νομίζω ότι όσοι διαβάσουν, εκκλησιαστικοί ή κοσμικοί, σημερινοί ή αυριανοί ιστορικοί, το σκεπτικό της Συνόδου του Πατριαρχείου Μόσχας ότι: «Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας, δήλωσε αδυναμία περαιτέρω άρνησης σε κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, οι οποίοι υπέβαλαν αιτήσεις για νά υπαχθούν στο Πατριαρχείο της Μόσχας» και γι᾽ αυτό «αποφάσισε την δημιουργία Πατριαρχικής Εξαρχίας στην Αφρική με τον τίτλο “Κλίνσκι”» δεν θα έχουν καμμιά αμφιβολία ότι οι διοικούντες το Πατριαρχείο Μόσχας έπαψαν πλέον να σκέπτονται με εκκλησιαστικά κριτήρια και έγιναν, απροκάληπτα πλέον, εξαρτήματα της επεκτατικής ρωσικής πολιτικής. Διότι, από πότε η Εκκλησία υπακούει στις αιτήσεις κάποιων κληρικών άλλης δικαιοδοσίας (άν αυτό δεν είναι δολία πρόφαση για αφελείς) και προχωρεί σε δημιουργία αντικανονικών μορφωμάτων; Εάν αυτή ήταν η παράδοση της Εκκλησίας, τότε θα είχαμε πλήθος παρόμοιων αντικανονικών πράξεων. Γιατί πάντοτε υπάρχουν και κάποιοι κληρικοί, που για τους δικούς τους προσωπικούς λόγους, όχι ασφαλώς εκκλησιαστικούς, ζητούν παράλογα πράγματα.
Στον μισό περίπου αιώνα που βρίσκομαι στην Κορέα και τα τελευταία χρόνια στην Πισιδία έγινα παραλήπτης πολλών παρόμοιων «αιτήσεων» δυσαρεστημένων από το Πατριαρχείο Μόσχας κληρικών και λαϊκών, τους οποίους ποτέ δεν δικαίωσα, αλλά πάντοτε τους συμβούλευα να μείνουν εν υπακοή στην εκκλησιαστική τους Αρχή.
Χωρίς να γνωρίζω πόσο αληθινές είναι οι πληροφορίες για τις «αιτήσεις» 102 Αφρικανών κληρικών από οκτώ αφρικανικές χώρες να προσχωρήσουν στο Πατριαρχείο Μόσχας, εκγαταλείποντες το παλαίφατο και ιστορικό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, το οποίο ίδρυσε ο απόστολος Μάρκος, και το οποίο γέννησε εν Χριστώ τις χιλιάδες των σημερινών Ορθοδόξων Αφρικανών, αλλά και χωρίς επίσης να γνωρίζω κάποιον από τους τολμητίες, μπορώ να βεβαιώσω εκ της πείρας μου ότι κανένας δεν θα είναι σοβαρός κληρικός με εκκλησιαστικό φρόνημα και ήθος, αλλά θα είναι κεροσκόπος και συμφεροντολόγος του χειρίστου είδους. Σαν κάποιους Ασιάτες ιερείς παλαιότερα που προσεχώρησαν στην ROCOR γιατί ήθελαν να είναι ανεξάρτητοι από τον κανονικό τους Μητρόπολη και τους μάγεψε η Ρωσσική αρχιερατική Μίτρα.
Μετά και από αυτό το μέγα ατόπημα του Πατριαρχείου Μόσχας κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, αλλά και μετά από τα όσα έκνομα και αντικανονικά έπραξε και πράττει στην Μητέρα και Τροφό του, δηλαδή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, και μάλιστα μέσα στην από αιώνων Έδρα Του στην Κωνσταντινούπολη, το πραξικόπημα κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ήταν, για την λογική των Μοσχοβιτών απλά η «φυσική» συνέχεια των δρομολογουμένων από πολύ καιρό πριν των παράνομων ενεργειών τους. Και τώρα να περιμένουμε να δούμε να συμβεί το ίδιο και στις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες Κύπρου και Ελλάδος και όχι μόνον!
Ας ξυπνήσουν, λοιπόν, όσοι εκουσίως ή ακουσίως, υποστηρίζουν τις αντικανονικές πράξεις του Πατριαρχείου Μόσχας και ας καταλάβουν τι κακό θα βρει την Ορθόδοξη Εκκλησία με την προτεσταντικής νοοτροπίας τακτική, να ιδρύουν όπου θέλουν ρωσικές σέκτες. Ας σκεφθούν όλοι οι υπεύθυνοι αυτής της τραγικής συμφοράς το μεγάλο κακό που θα γίνει στην ιερή υπόθεση του ευαγγελισμού των Αφρικανών Αδελφών μας και πόσο θα χαίρεται ο διάβολος. Μήπως ήρθε η ώρα να αποφανθεί συνοδικώς η Ορθόδοξη Εκκλησία επί του θέματος, όπως το έπραξε το 1872 καταδικάζοντας τον επάρατο εθνοφυλετισμό;
- Ὁ Πισιδίας Σωτήριος