Ο Μαθηματικός και Φροντιστής Παναγιώτης Λύτρας γράφει
Όπως σε κάθε πόλη έτσι και στην Άρτα οι δρόμοι αναφέρονται στην ιστορία της πόλης. Αν και κοιτάζοντας χάρτες και σημειώσεις στο ίντερνετ είπα μέσα μου ΄΄αμάν΄΄ πολλές οι οδοί και θα μείνουν χωρίς καμμιά αναφορά. Μιας και ξεκίνησε η σκέψη, η απόφαση είναι να αναφέρω την ιστορία μερικών οδών της πόλης και τίποτε άλλο. Θέλω διαβάζοντάς το να μένει κάτι από την ιστορία μας. Μια σειρά από Άγιοι είναι δρόμοι της πόλης μας, όπως γίνεται παντού. Το ίδιο και ήρωες. Το ίδιο και προσωπικότητες της πόλης. Το ίδιο και χωριά μαρτυρικά ή χαρακτηριστικά. Θα πάρω από όλους, κάποια, για να κάνω την αναφορά μου. Ας αρχίσουμε να τις βλέπουμε σιγά σιγά.
–Οδός Κομμένου: είναι αυτή που είναι το στάδιο της πόλης. Δίπλα όπως την περπατάς αρχαιολογικά ευρήματα. Είναι ο δρόμος που σε πάει στο μαρτυρικό χωριό του νομού μας. Το Κομμένο. Λίγα λόγια για την ιστορία του Κομμένου, του μαρτυρικού χωριού μας που το τίμησαν μέχρι και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας.
…Ακριβώς τη μέρα και την ώρα εκείνη στην πλατεία του χωριού αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ. και του Ε.Λ.Α.Σ. είχαν στήσει τα όπλα τους και κάθονταν κάτω απ’ τα δέντρα. Όταν οι Γερμανοί αξιωματικοί βρέθηκαν μπροστά στην εικόνα αυτή, έκαναν αμέσως στροφή και έφυγαν από το χωριό, με τη βεβαιότητα πως οι πληροφορίες τους ήταν βάσιμες και αναμφίβολες. Κάποιες γυναίκες, μάλιστα, έσπευσαν από φόβο να μαζέψουν και να κρύψουν τα όπλα, αλλά φαίνεται πως η κίνησή τους αυτή έγινε αντιληπτή από τους Γερμανούς. Κάποιος απ’ τους σκοπούς ετοιμάστηκε να πυροβολήσει εναντίον τους, αλλά εμποδίστηκε από κάποιον ανώτερό του, ενδεχομένως για να μην εκληφθεί η ενέργεια αυτή από τους Γερμανούς ως εχθρική πράξη ή για να αποφευχθούν τυχόν αντίποινα σε βάρος του χωριού. Τα χαράματα, ωστόσο, της 16 Αυγούστου 100 άντρες, κατά τον Άγγλο ιστορικό Mark Mazower, 400 κατά τον Κομμενιώτη γυμνασιάρχη Στέφανο Παππά, του 12 λόχου του 98 Γερμανικού Συντάγματος, το οποίο έδρευε στην περιοχή της Φιλιππιάδας ισοπέδωσε το χωριό. Σκότωσε μέχρι και μωρά. Μέσα σ’ ένα πρωί το Κομμένο μέτρησε 317 θύματα μιας θηριωδίας και μιας βαρβαρότητας που δεν την αντέχει ακόμη και να την ακούει κανείς. Εξοντώθηκαν 20 οικογένειες, εκτελέστηκαν 97 νήπια και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών, θανατώθηκαν 119 γυναίκες.
–Οδός Στρ. Κατσιμήτρου: Δεν είναι Αρτινός τιμήθηκε όμως για τον αγώνα του. Δρόμος στο νέο τμήμα της πόλης στην περιοχή τρίγωνο. Στο τελείωμά του συναντά την οδό Κομμένου. Είναι ο δρόμος που σε οδηγεί στο νοσοκομείο και στον λόφο γενικά και ξεκινά δίπλα από το γεφύρι της Άρτας.
…Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Με την έκρηξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ως διοικητής της 8ης Μεραρχίας αρχικά εξουδετέρωσε την επίθεση και στη συνέχεια διέταξε άμυνα μέχρις εσχάτων στον τομέα Ελαίας-Καλαμά, που κάλυπτε τα Ιωάννινα, αν και το στρατηγείο έχοντας υπόψη γενικό στρατηγικό ελιγμό ολόκληρης της στρατιάς του είχε παράσχει ελευθερία ενέργειας όπως ελιχθεί επιβραδυντικά προς νότο, προς ολοκλήρωση κύκλωσης, με ύστατο όμως όριο ελιγμού της μονάδας του την κοιλάδα του Αράχθου.
Τελικά η κύκλωση δεν επιτεύχθηκε, η ηρωική του όμως αντίσταση στην ιταλική επίθεση στο Καλπάκι, συντέλεσε τα μέγιστα στη νίκη της Ελλάδας απέναντι στον Ιταλικό Στρατό. Η πτώση της Ελλάδας στους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941 τον βρήκε στα Ιωάννινα. Επί εχθρικής κατοχής συμμετείχε από τους πρώτους στην πρώτη κατοχική κυβέρνηση του Γεωργίου Τσολάκογλου, όπου και διετέλεσε Υπουργός Εργασίας και προσωρινά Γεωργίας από 16 Απριλίου 1941 μέχρι 16 Μαΐου του ίδιου έτους κατόπιν αίτησής του περιοριζόμενος μόνο στα καθήκοντα υπουργού Γεωργίας. Τελικά όμως στις 20 Σεπτεμβρίου του 1941 υπέβαλε την παραίτησή του, που έγινε αμέσως αποδεκτή.
–Οδός Μαξίμου Γραικού: Πάμε προς το κέντρο της πόλης πια. Ο Άγιος που έχει ταυτιστεί με την πόλη μας. Ο Άγιος της πόλης μας.
Ο Άγιος Μάξιμος γεννήθηκε στην Άρτα το 1470 μ.Χ., αλλά η καταγωγή του ήταν από τον Μωρία και το κοσμικό του όνομα ήταν Μιχαήλ Τριβώλης. Μαθήτευσε κοντά στον Ιωάννη Μόσχο και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιταλία. Επίσης, μαθήτευσε στην Ελληνική σχολή της Βενετίας και κατόπιν σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Πάδοβας, της Φλωρεντίας και του Μιλάνου έχοντας επιφανείς Έλληνες δασκάλους, όπως ο Ιανός Λάσκαρης, ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης κ.ά. Το 1505-6 μ.Χ. πήγε στο Άγιον Όρος, όπου εκάρη μοναχός με το όνομα Μάξιμος. Αργότερα ο Άγιος, μετά από παράκληση του τσάρου της Ρωσίας Βασιλείου Ιβάνοβιτς, το 1516 μ.Χ., πήγε στη Ρωσία προκειμένου να μεταφράσει διάφορα λειτουργικά και θεολογικά βιβλία στη σλαβωνική. Εκεί όμως συκοφαντήθηκε άγρια από τον ισχυρό ηγούμενο της Μονής Βολοκαλάμσκ Δανιήλ και έτσι ο Μάξιμος ταλαιπωρήθηκε επί σειρά ετών με εξορίες, στέρηση θείας κοινωνίας, φυλακίσεις σιδηροδέσμιος και άλλα βάσανα. Τελικά το 1551 μ.Χ. μεταφέρθηκε στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου, όπου ο ηγούμενος τον περιέβαλε με πολλή αγάπη, εκτιμώντας το πνευματικό του έργο. Εδώ άφησε και την τελευταία του πνοή στις 21 Ιανουαρίου του 1556 μ.Χ., αφού συνέγραψε πολλά απολογητικά και ερμηνευτικά έργα. Αγιοκατατάχθηκε στις 31 Μαίου 1988 μ.Χ.
–Οδός Ζάρρα: Δρόμος καθημερινότητας στην πόλη. Φέρνει το όνομα σύγχρονων Αρτινών ευεργετών. Εκεί βρίσκεται η Πυροσβεστική υπηρεσία της πόλης.
Αρτινοί, οι αδελφοί Ζάρρα. Γεώργιος και Αλέξανδρος, που διέθεσαν οικόπεδο τους τριάντα δύο (32) στρεμμάτων στην πόλη της Άρτας, όπου και με δικά τους έξοδα κτίστηκε το φερώνυμο νοσοκομείο, Ζάρρειο. Η θεμελίωσή του έγινε στις 6 Απριλίου 1951, παρουσία του Αλέξανδρου Ζάρρα. Ο Γεώργιος διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του που ήταν 2.500 λίρες χρυσές. Η πόλη της Άρτας, προς τιμήν των ευεργετών αυτών ονόμασε κεντρικό δρόμο σε οδό Ζάρρα. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος επέβλεπε τις εργασίες ανέγερσης του νοσοκομείου.
–Οδός Σκουφά: Μιλάμε για το κεντρικό δρόμο στην πόλη μας. Συστάσεις δεν χρειάζονται απλά μια αναφορά στον μεγάλο Αρτινό. Η κεντρική αγορά η καρδιά της Άρτας.
Ο Νικόλαος Σκουφάς ήταν ιδρυτικό μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε το 1779 στο Κομπότι της Άρτας. Το επώνυμο Σκουφάς προήλθε από το προηγούμενο του επάγγελμα ως κατασκευαστής σκούφων στο κατάστημα που είχε ανοίξει στην Άρτα.
Το 1813 μετανάστευσε στην Οδησσό, όπου επιδόθηκε στο εμπόριο και συνδέθηκε με τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Εμμανουήλ Ξάνθο. Με αυτούς συναποφάσισε την ίδρυση εταιρείας με σκοπό την ελευθέρωση της Ελλάδας. H γνωστή Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό, στις 14 Σεπτεμβρίου 1814, και αμέσως οι τρεις ιδρυτές επιδόθηκαν στο έργο της προετοιμασίας του Αγώνα.
–Οδός Γεωργίου Καραϊσκάκη: Κεντρικός δρόμος κοντά στο κέντρο της πόλης. Καταλήγει κάθετα στην Σκουφά.
Γεώργιος Καραϊσκάκης-Γεννήθηκε τo 1782, νόθος γιος της Ζωής Διμισκή ή Ντιμισκή, από τη Σκουληκαριά, πρώτης εξαδέλφης του αρματολού των Ραδοβυζίων Γώγου Μπακόλα. Η μητέρα του, μετά τον θάνατο του Ιωάννη Μαυρομματιώτη, που ήταν ο πρώτος σύζυγός της, έγινε καλόγρια. Για την ταυτότητα του πατέρα του δεν υπάρχει βεβαιότητα. Θεωρείται πιθανότερο ότι ήταν ο αρματολός του Βάλτου Δημήτριος Καραΐσκος.
Δεν είναι απολύτως εξακριβωμένος ο τόπος γέννησης του Καραϊσκάκη . Οι πρώτοι του βιογράφοι είτε δεν αναγράφουν τον τόπο γέννησης, είτε αναφέρουν διαφορετικές περιοχές όπως ότι γεννήθηκε σε σπηλιά πλησίον του χωριού Μαυρομμάτι Καρδίτσας ή σε μοναστήρι στη Σκουληκαριά Άρτας.
–Οδός Πέτρου Γαρουφαλιά: Κομβικός δρόμος. Μπαίνεις από εκεί και από παραδρόμους απευθείας στο κέντρο. Ανθοπωλεία, μανάβικα, βιβλιοπωλεία, φαγάδικο. Σε όλα ένας μικρός δρόμος δίνει λύση.
Πέτρος Γαρουφαλιάς- Έλληνας νομικός, οικονομολόγος, διπλωμάτης, συγγραφέας και πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής, υπουργός, αλλά και ιδρυτής πολιτικού κόμματος. Ο Πέτρος Γαρουφαλιάς γεννήθηκε στην Άρτα το 1901.
Υπήρξε μεγάλος δωρητής, με δωρεά εν ζωή, του Μουσικοφιλολογικoύ Συλλόγου «Σκουφάς», στον οποίο δώρισε τη βιβλιοθήκη του, ένα γραφείο στην Αθήνα και το πατρικό του σπίτι στην Άρτα, απέναντι από τον Ιερό Ναό της Παναγίας Παρηγορήτισσας. Το τελευταίο ονομάστηκε «Γαρουφάλειος Στέγη» και στις μέρες μας στεγάζει το Ιστορικό Μουσείο του Συλλόγου «Σκουφάς».
–Oδός Καραπάνου: Κεντρική μικρή οδός στην πόλη μας. Την περπατάς συχνά πυκνά. Κάθετος στην οδός Β. Πύρρου. Σε πάει ΄΄τσουπ΄΄ στο κέντρο.
Ο Καραπάνος γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου 1840 στην Άρτα, η οποία τότε αποτελούσε έδαφος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά έλκυε την καταγωγή του από την Ακαρνανία και συγκεκριμένα από τη Ζάβιτσα του Ξηρόμερου. Πατέρας του ήταν ο Γεράσιμος Καραπάνος (επιστάτης των κτημάτων του Οθωμανού Μουσταφά Ναϊλί πασά) και παππούς του ο πολιτικός και συνονόματος Κωνσταντίνος Καραπάνος. Ο Καραπάνος ήταν μεγάλος τσιφλικάς της περιοχής της Άρτας, αγοράζοντας από τους Τούρκους χωριά της Άρτας και των Τζουμέρκων. Επέβαλε μεγάλους φόρους σε όλους του αγρότες που ζούσαν εκεί και προσπάθησε να εδραιώσει την κυριαρχία του χρησιμοποιώντας την πολιτική και εξαγοράζοντας πρακτικά την εκλογή του σε βουλευτικά αξιώματα. Είναι γνωστή η φράση «Ο Τούρκος έφυγε, ο Καραπάνος έμεινε» που οι κάτοικοι της περιοχής της Άρτας χρησιμοποιούσαν για τον δυνάστη.
–Οδός Μητροπολίτη Ιγνατίου: Δρόμος κάθετος στην περιφερειακή οδό κοντά στο κάστρο. Σε βγάζει στο εκθεσιακό κέντρο στο πίσω παρκινγκ αλλά και στα γραφεία της Μητρόπολης Άρτας.
Γεννήθηκε στα Μέγαρα στις 13 Φεβρουαρίου 1911. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στις 12 Ιουνίου 1933 εκάρη μοναχός και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους διορίσθηκε ιεροκήρυκας του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Μοναστηράκι Αθηνών.
Tην 1 Ιουνίου 1934 χειροτονήθηκε διάκονος από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο και στις 19 Απριλίου 1942 πρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης από τον Μητροπολίτη Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβο Βαβανάτσο, στην Μητρόπολη του οποίου υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας και στρατιωτικός ιερέας.
Στις 22 Σεπτεμβρίου 1958 εξελέγη Μητροπολίτης Άρτης. Εργάστηκε με ζήλο και στοργικό ενδιαφέρον σε όλους τους τομείς της ποιμαντικής του δράσεως. Με δικές του ενέργειες ανεγέρθηκαν 10 ενοριακοί ναοί, πολλά παρεκκλήσια και εξωκλήσια, καθώς και το κτήριο του Πνευματικού Κέντρου (τότε Οικοτροφείο Θηλέων) της Ιεράς Μητροπόλεως.
Σπουδαίο έργο για την εποχή ήταν η ίδρυση και λειτουργία δύο εκκλησιαστικών κατασκηνώσεων αρρένων και θηλέων στις περιοχές Ρετσιανών και Άνω Αθαμανίου αντίστοιχα.
Πως γίνεται η ονοματολογία μιας οδού.
Μεταξύ των αρμοδιοτήτων των δήμων της χώρας περιλαμβάνεται η ονομασία και μετονομασία οδών, πλατειών ή συνοικιών καθώς και η αρίθμηση κτισμάτων της εδαφικής τους αρμοδιότητας. Πρόκειται για κρατικού χαρακτήρα αρμοδιότητα, απονεμημένη στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση, δεδομένου ότι «έχει προεχόντως μή τοπικόν χαρακτήρα, καθ` όσον δύναται νά αφορά και εις τους κατοίκους άλλων περιοχών ή και ολοκλήρου της Χώρας, διότι ή εν λόγω ονομασία ή μετονομασία οδών ή πλατειών, συνδέεται πολλάκις προς γενικότερων ζήτημα τής απονομής τιμής προς πρόσωπα, κράτη, πόλεις κλπ., ή τής διατηρήσεως της μνήμης ιστορικών συμβάντων εύρυτέρας σημασίας» (ΣτΕ Ολομέλεια 1316/ 1979).
Επομένως, η απόδοση τιμής σε πρόσωπα ή ιστορικά γεγονότα δέον να απηχεί την σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των δημοτών, ούτως ώστε να μην εγείρονται αμφισβητήσεις και να καθίσταται ευχερής η αποδοχή της ενέργειας της δημοτικής αρχής. Προς τούτο υπενθυμίζεται η δυνατότητα προηγούμενης διαβούλευσης από την επιτροπή που προβλέπεται στο άρθρο 76 του ν. 3852/2010. Περαιτέρω, στις περιπτώσεις ονομασίας νέων οδών ή μετονομασίας υφισταμένων, προτείνεται η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να αφορά σε όλη την οδό και να αποφεύγεται η κατάτμησή της μέσω χρήσης πλέον της μίας ονομασίας, προκειμένου να μην προκαλείται σύγχυση των πολιτών. Επίσης συνιστάται για λόγους ομοιομορφίας και κυρίως χρηστικότητας, η αρίθμηση των οδών να γίνεται με αύξουσα αριθμητική σειρά από ανατολή προς δύση και από βορρά προς νότο, με τους ζυγούς αριθμούς να βρίσκονται στην δεξιά πλευρά του δρόμου.
ΛΥΤΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
