Επίσκεψη – προσκύνημα στο μαρτυρικό Κομμένο πραγματοποίησαν την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου οι δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου Χαλκιάδων, στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940. Σκοπός της επίσκεψης ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές την αιματοβαμμένη ιστορία του τόπου μας.
Τους μαθητές, τους οποίους συνόδευαν η διευθύντρια του σχολείου Αναστασία Κουτσούκη και οι δασκάλες Αναστασία Υφαντίδου και Ευανθία Φυτοπούλου, περίμενε στο μνημείο πεσόντων του χωριού ο Δημήτρης Βλαχοπάνος, φιλόλογος και συγγραφέας, μαζί με τον επιζώντα τού ολοκαυτώματος, 17χρονο τότε και 96χρονο σήμερα, Θεόδωρο Σκάρα.
Τα παιδιά διάβασαν τα ονόματα των 317 με τις ηλικίες που είχαν την ημέρα του ολοκαυτώματος και κατέθεσαν δύο στεφάνια, ένα για την έκτη κι ένα για την πέμπτη τάξη, σε ένδειξη τιμής στα θύματα της γερμανικής θηριωδίας. Τα στεφάνια φτιάχτηκαν από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Αμέσως μετά ο μαθητής Βασίλειος Ντέμσιας διάβασε ένα μικρό κείμενο αφιερωμένο στα θύματα της ναζιστικής ακραίας βίας.
Στη συνέχεια ο Δημήτρης Βλαχοπάνος ανέπτυξε το ιστορικό του ολοκαυτώματος του χωριού και περιέγραψε τις κτηνωδίες που διέπραξαν οι στρατιώτες της 1ης γερμανικής μεραρχίας εντελβάις εναντίον αμάχων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων το πρωινό της Δευτέρας 16 Αυγούστου 1943. Ενώ ο επιζών Θεόδωρος Σκάρας αναφέρθηκε εν συντομία στο δράμα που έζησε εκείνη την ημέρα η οικογένειά του, με τραγικότερο θύμα την αδερφή του, την οποία περιέλουσαν οι γερμανοί με βενζίνη και την έκαψαν ζωντανή. Κι ήταν μόλις τεσσάρων μηνών!
Οι μαθητές άκουσαν με πολύ σεβασμό και ενδιαφέρον τα επεισόδια της μεγάλης σφαγής, αλλά ιδιαίτερη ήταν η έκπληξη και η συγκίνηση που δοκίμασαν όταν έγινε εκτενής λόγος για τα 97 παιδιά, μεταξύ των οποίων 36 βρέφη και νήπια, που δολοφόνησαν με ιδιαίτερη αγριότητα οι γερμανοί στρατιώτες.
Το πανηγύρι της προηγούμενης μέρας και ο ματωμένος γάμος της Αλεξάνδρας προκάλεσαν ποικίλα ερωτηματικά στην παιδική τους ψυχή για την έκταση και το μέγεθος της γερμανικής θηριωδίας.
Η διευθύντρια του σχολείου Αναστασία Κουτσούκη, αφού ευχαρίστησε τον κ. Βλαχοπάνο, σημείωσε πως ανάλογα εγκλήματα, μικρότερης έκτασης, διέπραξαν οι γερμανοί στρατιώτες σε πολλά χωριά της Ηπείρου. Ακριβώς γι’ αυτό το γερμανικό κράτος καλείται να πληρώσει στην Ελλάδα τις οφειλές του, οι οποίες ανέρχονται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια, για τις μεγάλες καταστροφές που προξένησε ο στρατός του στη χώρα μας.
Μετά την ενημέρωση στο μνημείο, ακολούθησε ένας μικρός περίπατος στους δρόμους του χωριού, με μικρές στάσεις σε σημεία όπου διαπράχτηκαν τα σοβαρότερα και ειδεχθέστερα εγκλήματα.
Στάση έξω από το σπίτι του Σεραφείμ Σκάρα, το οποίο πυρπόλησαν οι γερμανοί στρατιώτες και έκαψαν μέσα σ’ αυτό ζωντανά τα τρία ανήλικα παιδιά του και τη μητέρα του, ενώ τη γυναίκα του τη μαχαίρωσαν στο κατώφλι, τη στιγμή που, καθώς φαίνεται, προσπάθησε ν’ αρπάξει ένα τσεκούρι για να εμποδίσει τον γερμανό στρατιώτη να της αρπάξει το μωρό που κρατούσε στην αγκαλιά της και να το πετάξει μέσα στο φλεγόμενο σπίτι.
Στάση έξω από την αυλή του Πέτρου Κολιοκώτση, εκεί όπου έπεσε η δεκαεξάχρονη αδερφή του Κατερίνα, η οποία υπήρξε η πρώτη νεκρή. Πριν προλάβουν να τη φροντίσουν οι πανικόβλητες γυναίκες του σπιτιού, έπεσαν κι εκείνες νεκρές απ’ τα πυροβόλα που έβαλλαν δαιμονικά και ασταμάτητα. Σ’ αυτή την αυλή διανυκτέρευσε η οικογένεια Κολιοκώτση μαζί με τους συγγενείς της από το χωριό Συκιές, οι οποίοι βρίσκονταν εκεί ως επισκέπτες για το πανηγύρι της προηγούμενης μέρας. Δεκαπέντε περίπου άνθρωποι χάθηκαν στην αυλή.
Στάση έξω απ’ το σπίτι του Αλέξανδρου Μάλλιου, εκεί όπου την Κυριακή του δεκαπενταύγουστου τελέστηκε ο ματωμένος γάμος της αδερφής του Αλεξάνδρας και του Θεοχάρη Καρίνου απ’ το χωριό Παχυκάλαμος. Αξίζει να σημειωθεί πως σε όλη τη διαδρομή τα παιδιά ρωτούσαν να μάθουν πού βρίσκεται το σπίτι του γάμου. Μεταξύ των 35 συγγενών που εκτελέστηκαν στημένοι στο πηγάδι της μικρής πλατείας στο σπίτι του γάμου, υπήρξαν η νύφη και ο γαμπρός, οι γονείς της νύφης Θεόδωρος και Βασιλική Μάλλιου, μαζί με τα έξι από τα οχτώ αδέρφια της. Είναι περιττό να σημειωθεί πως τα παιδιά έμειναν άφωνα μπροστά στη ναζιστική αυτή κτηνωδία.
Μετά την ολοκλήρωση του περίπατου, τα παιδιά έμειναν στην πλατεία του Κομμένου, για να αποφορτιστούν και να επιστρέψουν ήρεμα στο σχολείο τους. Έχει μια ξεχωριστή σημασία να μαθαίνουν οι νέες γενιές την ιστορία του τόπου τους. Κι έχει μια μεγαλύτερη ακόμη αξία να επισκέπτονται τους μαρτυρικούς τόπους και μαζί με το προσκύνημα να αποθηκεύουν στην ψυχή τους εικόνες που είναι βέβαιο πως θα τους μείνουν αλησμόνητες.
Αξίζουν γι’ αυτό πολλά συγχαρητήρια τόσο στη διευθύντρια και το σύλλογο διδασκόντων του σχολείου όσο και στους γονείς των παιδιών. Ίσως έτσι παίρνει νόημα η φράση «αιωνία η μνήμη» των νεκρών.
