ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ…θέσεις για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, την ΦΥΣΗ, το ΚΥΝΗΓΙ: Γράφει ο Κώστας Λύτρας
Η μέρα μεγαλώνει, ο ήλιος ζεσταίνει όλο και πιο πολύ κι ο καλοκαιρινός εφιάλτης πλησιάζει και πάλι. Αλλά βέβαια το χρόνιο αδιέξοδο δεν ωθεί κανέναν σε μια ριζική αντιμετώπιση του επερχόμενου ετήσιου φόρου στην καταστροφή των δασών μας.
Έχοντας ριχτεί με τα μούτρα στην κατασταλτική στρατηγική ( περισσότερα αεροπλάνα, περισσότερα πυροσβεστικά οχήματα, περισσότερο προσωπικό), παραλείπουμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να ξαναδούμε την κατάσταση απ’ την αρχή.
Και μια από τις παραμέτρους που σπρώξαμε στα βάθη του μυαλού μας φαίνεται να είναι κι η παραλλαγή της γνωστής απ’ την ομώνυμη ταινία αγγλοσαξονικής παροιμίας: «Σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν». Ή μ’ άλλα λόγια, μήπως εμείς οι ίδιοι «σκοτώνουμε» τα δάση αφήνοντάς τα να γεράσουν;
Ας ξαναπάρουμε το νήμα απ’ την αρχή. Η μεσογειακή χλωρίδα κι ειδικότερα τα πευκοδάση, που αποτελούν και την κύρια εστία κάθε πυρκαγιάς, είναι άριστα προσαρμοσμένη στη λόγω κλίματος περιοδική πυρπόλυσή τους, που φυσικά προϋπήρξε του ανθρώπου και των πρόσφατων οικοπεδοφαγικών, γεωργικών και βοσκοτοπικών του τάσεων. Ολόκληρη η μεσογειακή χλωρίδα αναγεννάτε χωρίς καμία άλλη επέμβασή μας. Οι αναδασώσεις των πυρπολημένων δασών είναι ανεγκέφαλες. Αυτό που χρειάζεται είναι ν’ αφήσουμε τη φύση ήσυχη, χωρίς βόσκηση, χωρίς άρωση, χωρίς οικοδομές και κυριότερα χωρίς άλλους εμπρησμούς!
Επειδή σίγουρα τα γερασμένα δάση «επιζητούν» κατά κάποιον τρόπο να καούν, αφού η πυρπόλησή τους θα σημάνει και την αναγέννησή τους. Αλλά ένα νεαρό «δάσος» μερικών ετών δεν καίγεται για δεύτερη φορά χωρίς κάποιο ανθρώπινο «ον» να βάλει το χεράκι του.
Και τα δάση μας είναι γερασμένα. Επειδή τις τελευταίες δεκαετίες αφέθηκαν στη μοίρα τους κι εμείς νομίζουμε ότι έτσι έχουμε συμβάλει καλύτερα στην προστασία του περιβάλλοντος!
Αλλά η συμβίωση ανθρώπου- δάσους ήταν αυτή που εξασφάλιζε την ανανέωση ενός δάσους. Επί αιώνες, οι χωρικοί «σάρωναν» τα δάση μαζεύοντας καυσόξυλα, υλοτομούσαν τα πιο γερασμένα ή έστω τα πιο ώριμα, και κυριότερο όλων, φρόντιζαν ώστε να εξακολουθήσουν να υπάρχουν, αφού η ρητινοσυλλογή αποτελούσε μια πανελλήνια δραστηριότητα που συντηρούσε χιλιάδες οικογένειες.
Ήταν επίσης φρουρός της περιοχής του όχι τόσο απέναντι σε εμπρηστές, αλλά απέναντι στους επίδοξους βοσκούς που θα κατέστρεφαν τα νεαρά βλαστάρια. Όλα αυτά συνέβαλλαν στη συντήρηση «υγιών» δασών, σε τέλεια αντίθεση με την τωρινή κατάσταση.
Σήμερα ένα πευκοδάσος έχει αφεθεί από δεκαετίες (ανάλογα με την περιοχή και την ευαισθησία καμιά φορά των τοπικών αρχών) στον αργό θάνατο. Με τη συσσώρευση των πιο εύφλεκτων ξερόκλαδων, φυλλωμάτων, χαμηλών θάμνων κ.λπ, έχει καταστεί μία πυριτιδαποθήκη. Τα νεαρά βλαστάρια χωρίς ήλιο κι έδαφος είναι προ- καταδικασμένα. Μήπως τελικά τα εγκαταλειμμένα και γερασμένα πευκοδάση μας «επιθυμούν» τον εμπρησμό τους, επειδή ο κύκλος ζωής τους έφθασε σ’ αυτόν το σταθμό;
Βέβαια, η ζωή δεν γυρνάει πίσω. Αλλά μήπως αντί της κατασπατάλησης των πόρων σε καταστρεπτικές αναδασώσεις, θα έπρεπε να γίνει κύριο μέλημά μας η ανανέωση των δασών μας, με την προσχεδιασμένη επέμβασή μας για την αφαίρεση της νεκρής ύλης και τη σταδιακή ανανέωση των γερασμένων δέντρων;
Επειδή, όσο απάνθρωπο είναι το να σκοτώνεις τα άλογα όταν γεράσουν, άλλο τόσο είναι ηλίθιο να αφήνουμε τα δάση μας να «πεθαίνουν» από γηρατειά. Εκτός κι αν όλο το ενδιαφέρον μας είναι κροκοδείλιο και το μόνο που μας νοιάζει είναι να περνάμε εμείς καλά κι αυτά…ας πάνε στο καλό.
Κι ας καταλάβουμε, σιγά σιγά, ότι πιο σημαντικό ίσως κι από την άμεση αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς είναι το αύριο της καμένης γης. Που απαιτεί, πρώτον, να μην ξανακαεί, επειδή τη δεύτερη φορά θα είναι σίγουρα έργο εμπρησμού, και δεύτερον, να μην βοσκηθεί, επειδή τα νεαρά βλαστάρια, που η φύση έχει προνοήσει ώστε να ξαναβγούν έγκαιρα, δεν έχουν προσαρμοστεί στις άγριες βοσκοτοπικές διαθέσεις των επιδοτούμενων από την Ε.Ε. κοπαδιών μοσχαριών, που σπεύδουν πάντα στον τόπο μιας πυρκαγιάς, έστω κι αν δεν είναι οι βοσκοί οι άμεσα υπεύθυνοί της. Κι εάν μ’ αυτόν ακριβώς τον τρόπο προκύψει ο δεύτερος θάνατος του αναγεννημένου δάσους, αυτός θα είναι κι ο τελικός. Επειδή την επόμενη χρονιά δεν θα υπάρξουν πια βλαστάρια.
Κι αυτό είναι που θα πρέπει να καταλάβουμε καλά, ότι η μάχη με την καταστροφή ξεκινάει μεν, αλλά δεν τελειώνει κάθε καλοκαίρι. « Η φύση βιώνεται ,δεν αποστειρώνεται »
