(συνέπειες και παρενέργειες)
Σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις του νέου Υπουργού Δικαιοσύνης θα εκτίεται υποχρεωτικά τμήμα της επιβληθείσας ποινής σε ορισμένα πλημμελήματα. Ηχεί ως θετική πρόταση, διότι μέσω της αναστολής πολλοί δράστες παραμένουν, ουσιαστικά, ατιμώρητοι. Η ανακοίνωση ανταποκρίνεται και στις απόψεις των «καφενείων» ανά την Επικράτεια, όπου «αναλύεται» η τρέχουσα επικαιρότητα. Με άλλα λόγια ο απλός Έλλην πολίτης που υποφέρει, κυρίως από την καθημερινή μικρή και μεσαία εγκληματικότητα ασμένως θα συμφωνούσε.
Θα συμφωνούσε, βεβαίως, μέχρι ό ίδιος να εμπλακεί στα γρανάζια της Δικαιοσύνης, (εκ τύχης ή σκοπίμως). Εκεί θα διαπιστώσει ότι κάθε άλλο παρά αξιόπιστο είναι το σύστημα της Δικαιοσύνης. Χαμηλής ποιότητας και απόδοσης η απονεμόμενη Δικαιοσύνη στη χώρα. Αναξιόπιστες πολλές δικαστικές κρίσεις, είτε καταδικαστικές είτε αθωωτικές. Οι εμπειρίες, ειδικά των επαγγελματιών του χώρου, καθημερινές και τραγικές. Κατά συνέπεια, το πρωτεύον είναι η πλήρης αναδιοργάνωση του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης έτσι ώστε ο μέσος πολίτης να εμπιστεύεται τον θεσμό και να αποδέχεται τις αποφάσεις του. Βασικό βήμα προς την παραπάνω κατεύθυνση η πραγματική αξιολόγηση των Δικαστών και του έργου που παράγουν.
Φυσικά, ελπίζουμε ότι η έκτιση τμήματος της ποινής θα λαμβάνει χώρα μετά την έκδοση της απόφασης του Εφετείου, (αν η υπόθεση αχθεί ενώπιον του), ώστε να περιορισθούν οι πιθανότητες λανθασμένης κρίσης. Το πρόβλημα όμως, παραμένει : η ένταση της ποινικής κύρωσης θα μείωνε την εγκληματικότητα; Πιθανώς ναι είναι η απάντηση. Δεν θα την εξαλείψει, όμως, ή, ακριβέστερα, δεν θα τη μειώσει δραστικά. Και τούτο διότι το ποινικό δίκαιο ακολουθεί και δεν προηγείται των κοινωνικών φαινόμενων, επιλαμβάνεται των γεγονότων μετά την τέλεση τους, αποτελεί την τελευταία γραμμή άμυνας. Προηγείται η ορθή λειτουργία άλλων θεσμών, όπως της παιδείας και της οικονομίας, για την εμπέδωση κλίματος ασφάλειας και εκπαίδευσης των πολιτών. Ο άνεργος δυο επιλογές έχει : είτε θα απασχοληθεί παρανόμως είτε θα εγκληματίσει για τα προς το ζην. Και στις δυο περιπτώσει θα είναι ποινικά υπόλογος. Η ορθή λύση θα απαιτούσε να μην υπάρχουν άνεργοι. Το αυτό ισχύει και με τα τροχαία δυστυχήματα : η επιβολή εξοντωτικών ποινών μετά το συμβάν δεν επιλύει το πρόβλημα. Η λύση αναδύεται μέσω της ορθής εκπαίδευσης των οδηγών.
Το πρόβλημα εντείνεται λόγω της πίεσης των ΜΜΕ αναφορικά με τις υποθέσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Ποιά είναι η δέουσα ποινή κάθε φορά; Συχνά η επιβολή εξοντωτικών ποινών αποτελεί λαϊκή απαίτηση όπως η επαναφορά της θανατικής ποινής. Αντίστοιχοι και οι πηχαίοι τίτλοι των ΜΜΕ. Είναι δυνατόν οι δικαστές να δικάζουν κάτω από το βάρος ανάλογων απόψεων και λαϊκών απαιτήσεων; Σημειώνεται ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το υλικό της δικογραφίας πόρρω απέχει από τις περίφημες «δημοσιογραφικές» πληροφορίες. Έχει δε κατ΄επανάληψη διαπιστωθεί ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος ανεπίγνωστου εγκλωβισμού του κρίνοντος είναι τα ΜΜΕ. Η πιστή εφαρμογή των αρχών του Μπορντώ που διέπει τη δημοσιογραφία θα αναβαθμίσει το δημοσιογραφικό επάγγελμα, γεγονός το οποίο με τη σειρά του θα αναβαθμίσει και την απονεμόμενη Δικαιοσύνη. Γίνεται δηλ. αντιληπτό ότι αυτοτελώς και κατά μόνας ο θεσμός της Δικαιοσύνης δεν μπορεί να τύχει ουσιωδών παρεμβάσεων, χωρίς συνολική δηλ. παρέμβαση και τους υπόλοιπους θεσμούς. Άλλωστε σε μια δημοκρατία δεν υπάρχουν στεγανά, (και ευτυχώς).
Επανερχόμαστε : η ανακοίνωση του Υπουργείου έχει, όμως, ως συνέπεια και την αθέμιτη αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των νέων και των παλαιότερων δικηγόρων. Ο φόβος της φυλάκισης οδηγεί, αυτόματα, τον μέσο πολίτη στις υπηρεσίες του φερόμενου ως έμπειρου δικηγόρου, ήτοι του παλιότερου, σκέψη ερειδόμενη στην, εν πολλοίς, λανθασμένη υπόθεση ότι ο χρόνος άσκησης της δικηγορίας ταυτίζεται με την ικανότητα ενός δικηγόρου.
Οίκοθεν, νοείται ότι η μείωση της δικηγορικής ύλης, (ειδικά για τους νεότερους δικηγόρους), δεν μπορεί να αποτελεί βασική επαγγελματική επιδίωξη. Σε αντιστάθμισμα της παραπάνω λογικής υπάρχει μια σειρά μέτρων που μπορούν να αναβαθμίσουν την παρουσία των νέων δικηγόρων στον χώρο της Δικαιοσύνης, από τη δια βίου μάθηση και την πιστοποίηση μέχρι την ίδρυση πολυπρόσωπων και οργανωμένων δικηγορικών γραφείων/εταιρειών. Κατά πάσα περίπτωση η ανακοίνωση του Υπουργείου θυμίζει, (κατ΄ αναλογίαν), και το γνωστό παράδειγμα του πανεπιστημιακού χώρου : αν μια εξεταστική περίοδο τα θέματα ήταν δύσκολα και συνεπώς πολλοί φοιτητές έμειναν μετεξεταστέοι, άμεσα όλοι προσέφευγαν στα ιδιωτικά φροντιστήρια, (ενίοτε σε τέτοιο βαθμό που κυκλοφορούσαν –αβάσιμες- φήμες περί σχετικής συνεργασίας διδάσκοντος και φροντιστού).
Δυστυχώς, πρέπει να προηγείται η διαβούλευση μεταξύ Υπουργείου και φορέων της Δικαιοσύνης και να έπεται η όποια ανακοίνωση μέτρων, τα οποία, φυσικά, δεν μπορεί να είναι αποκομμένα από τον συνολικό σχεδιασμό και τους γενικότερους και διαρκείς στόχους της Δικαιοσύνης. Συμπερασματικά, κάθε επιλογή συνιστά πολιτική επιλογή και ως εκ τούτου το μείζον είναι ο καθορισμός στόχων της Ελληνικής Πολιτείας όσον αφορά το είδος της κοινωνίας που θέλουμε, το κόστος αυτής της επιλογής και τα μέσα που απαιτούνται για την υλοποίηση της. Οι αποσπασματικές παρεμβάσεις συνιστούν –κατά την τρέχουσα έκφραση- «μπαλώματα» και με αυτά δεν αναβαθμίζεται η έννοια του Δικαίου.
Βαλέρια Μάξ. Γεωργοπούλου
Δικηγόρος – LLM Ιδιωτικού δικαίου
