Γράφει ο Βασίλης Ιωάννου
Με αφορμή τα όσα ευτράπελα βγαίνουν στη δημοσιότητα τις τελευταίες μέρες, για αγορές χαλιών, για αναθέσεις έργων, για προσλήψεις ατόμων που «θα σβήνουν τα φώτα των κτιρίων» κλπ, επανέρχονται εκ των πραγμάτων
στο δημόσιο διάλογο «οι κακές συνήθειες των πολιτικών» να διαχειρίζονται χωρίς φειδώ και έλεγχο τα χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου.
Έχω επισημάνει πολλές φορές ότι η Κυβέρνηση οφείλει και μπορεί να βάλει ένα τέρμα στην κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την καταχρηστική εφαρμογή των απευθείας αναθέσεων, σε έργα και προμήθειες, τόσο στην αυτοδιοίκηση όσο και σε φορείς του κεντρικού κράτους (νοσοκομεία, οργανισμοί, υπουργεία κλπ).
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, κάθε φορά που γνωστοποιείται ένα περιστατικό απευθείας ανάθεσης, δημιουργούνται εύλογες αμφιβολίες ότι η προσφυγή σε αυτή τη διαδικασία είναι προσχηματική, καθώς δεν παρέχεται πλήρης διαφάνεια ως προς την αναγκαιότητα της σύμβασης, τον καθορισμό της αξίας της ή ακόμη και τα κριτήρια επιλογής του αναδόχου.
Με απλά λόγια δημιουργείται εύλογα στον πολίτη η πεποίθηση ότι η μέθοδος που ακολουθείται είναι διαβλητή και η διαχείριση των δημοσίων πόρων δεν γίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Η «εύκολη και βολική λύση»!!!
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι, σύμφωνα στον νόμο, η μέθοδος των απευθείας αναθέσεων επιτρέπεται, αλλά ΜΟΝΟ για συμβάσεις πολύ μικρής αξίας ή σε περιπτώσεις επειγουσών και απρόβλεπτων αναγκών, που απαιτούν άμεσες ενέργειες.
Όμως τα τελευταία χρόνια υπάρχει πλήρης καταστρατήγηση του νόμου, και οι απευθείας αναθέσεις από εξαίρεση έχουν γίνει κανόνας.
Ειδικά από τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, υπάρχει μια ροπή να αποφεύγουν τις διαγωνιστικές διαδικασίες για προμήθειες, υπηρεσίες και έργα και να προχωρούν σ’ αυτή την «εύκολη και βολική λύση» των αναθέσεων, η οποία όπως προανέφερα δεν παρέχει εγγυήσεις διαφάνειας, αμεροληψίας και αντικειμενικότητας, ευνοώντας συνήθως τους «ημετέρους».
Αρκεί κάποιος να μπει στη «Διαύγεια» και να διαβάσει αποφάσεις Δήμων και Περιφερειών και θα διαπιστώσει περιπτώσεις που γίνεται κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος με αναθέσεις χωρίς κριτήρια, χωρίς ανταγωνισμό, χωρίς έκπτωση και οι οποίες κατευθύνονται συνήθως στους ίδιους εργολάβους και προμηθευτές.
Στο Δήμο Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα..
Η Κυβέρνηση οφείλει να παρέμβει!
Η Κυβέρνηση ασφαλώς και γνωρίζει το πρόβλημα, όμως αντί να πάρει δραστικά μέτρα και να περιορίσει το φαινόμενο, αύξησε το σχετικό όριο δαπανών, λες και ήθελε με τον τρόπο της να τις διευκολύνει.
Συγκεκριμένα από το 2021 υπήρξε απόφαση για αύξηση των ποσών που επιτρέπονται οι απευθείας αναθέσεις, από τις 20.000 ευρώ στις 30.000 ευρώ, για υπηρεσίες και προμήθειες και από τις 30.000 ευρώ στις 60.000, για έργα και προϊόντα και υπηρεσίες τεχνολογίας.
Αποτέλεσμα αυτής της Κυβερνητικής απόφασης, η αναλογία των δημοσίων συμβάσεων με απευθείας ανάθεση έναντι των άλλων διαδικασιών, που απαιτούν διαφάνεια και δημοσιότητα, να εμφανίζει κατακόρυφη αύξηση.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, από τις 67.804 συμβάσεις που υπογράφηκαν το πρώτο τετράμηνο του 2024, οι 49.135 ή το 72% του συνόλου, έγιναν με τη μέθοδο των απ’ ευθείας αναθέσεων.
Αλλά και το 2023, από το σύνολο 252.799 συμβάσεων, που υπογράφηκαν, οι 184.757 ή το 73%, δόθηκαν και πάλι με απευθείας ανάθεση!
Αυτό το φαινόμενο όπως ήταν φυσικό προκάλεσε τις παρεμβάσεις τόσο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο σε έρευνά του διαπίστωσε κατάχρηση της συγκεκριμένης διαδικασίας και βλάβη στο δημόσιο συμφέρον και στον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων, αλλά και της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, που ζητεί επανειλημμένα από τους φορείς να μην αποφεύγουν τις προκηρύξεις διαγωνισμών.
Επισημάνθηκε μάλιστα ότι είναι σύνηθες το φαινόμενο οι αναθέτοντες φορείς να εξαντλούν τα ανώτατα όρια που προβλέπει ο νόμος ή και το «σπάσιμο» των συμβάσεων ώστε να είναι εντός των ορίων που επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση.
Δηλ. ένα έργο με προϋπολογισμό 70.000 ή 100.000 ευρώ, «κόβεται» σε κομμάτια έως του ποσού των 30.000 ευρώ και να δίδεται με απευθείας ανάθεση, προφανώς σε ημετέρους, γνωστούς και φίλους.
Αλλά και η Κομισιόν επιχειρεί να βάλει φρένο στην «επιδημία» των απευθείας αναθέσεων, εντάσσοντας μάλιστα το ζήτημα στα προαπαιτούμενα για την επόμενη δόση του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς όπως τονίζεται σε πρόσφατη έκθεσή της αυτές αποτελούν πληγή για την ελληνική δημόσια διοίκηση, που εκτρέφει της διαφθορά.
ΟΛΟΙ λοιπόν ανεξαιρέτως ζητούν τον περιορισμό αυτού του φαινομένου, καθώς πέραν των άλλων εκθέτει ανεπανόρθωτα όλους όσοι διαχειρίζονται δημόσιους πόρους.
Αν η Κυβέρνηση, έστω και καθυστερημένα, δε λάβει δραστικά μέτρα περιορισμού του φαινομένου και το αφήσει να διαιωνίζεται, τότε θα έχουν απόλυτο δίκιο όσοι διατείνονται ότι «το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι».
