Η πρόσφατη έντονη κακοκαιρία που έπληξε την Περιφέρεια Ηπείρου ανέδειξε, για
ακόμη μια φορά, τη δομική κρίση του πολιτικού και διοικητικού μας συστήματος.
Πλημμυρισμένοι δρόμοι, κατεστραμμένα τεχνικά έργα, αποκλεισμένα χωριά χωρίς
πρόσβαση σε νερό και ηλεκτροδότηση αποτελούν όχι απλώς το αποτέλεσμα μιας
ακραίας καιρικής συνθήκης, αλλά το σύμπτωμα πολύ βαθύτερων παθογενειών. Η
Ήπειρος –και ειδικότερα ο Νομός Άρτας– βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι,
όπου η κλιματική κρίση δεν αποτελεί μελλοντική απειλή, αλλά παρούσα
πραγματικότητα με διαρκείς, επαναλαμβανόμενες και εντεινόμενες συνέπειες.
Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι ο Περιφερειάρχης
Ηπείρου δήλωσε πως «Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: η κατάσταση απαιτεί άμεση και
ουσιαστική στήριξη από την Πολιτεία». Η τοποθέτηση αυτή βρίσκεται σε πλήρη
αρμονία με τα όσα επισημαίνω και χαίρομαι που η Περιφερειακή Αρχή αναγνωρίζει
την αναγκαιότητα μιας πιο στιβαρής, τεκμηριωμένης και αποφασιστικής προσέγγισης
στη διαχείριση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η περιοχή, αλλά στην ουσία, δεν
μπορεί να ανταποκριθεί.
Ωστόσο, το πολιτικό προσωπικό που καλείται να διαχειριστεί αυτές τις προκλήσεις
–βουλευτές, περιφερειακές και δημοτικές αρχές καθώς και διοικήσεις των τοπικών
κοινοτήτων– συχνά βρίσκεται αντιμέτωπο με απαιτήσεις που υπερβαίνουν τις
παραδοσιακές γνώσεις και τα διαθέσιμα εργαλεία διοίκησης. Η απουσία
συστηματικής εξειδίκευσης σε κρίσιμα πεδία δημιουργεί, αναπόφευκτα, ορισμένα
όρια στην αποτελεσματικότητα της διαχείρισης και συνιστά πλέον σοβαρό θεσμικό
αδιέξοδο.
Η κλιματική κρίση δεν επιτρέπει «διαχειριστές ρουτίνας», αλλά απαιτεί ηγεσίες με
διορατικότητα, επιστημονική τεκμηρίωση, επιχειρησιακή ετοιμότητα και ικανότητα
συντονισμού πολύπλοκων συστημάτων. Αναμφίβολα, αποτελεί αναγκαιότητα η
συνολική μετάβαση της δημόσιας διοίκησης σε ένα πιο σύνθετο και απαιτητικό
περιβάλλον, όπου οι σύγχρονες προκλήσεις χρειάζονται νέες μεθόδους, εργαλεία και
επαγγελματικές ικανότητες.
Σε αυτό το περιβάλλον, καθίσταται επιτακτική η εφαρμογή σύγχρονων προτύπων
διοίκησης, με κυρίαρχο το ευρωπαϊκό μοντέλο EFQM (European Foundation for
Quality Management). Το μοντέλο αυτό τονίζει ότι:
«Η ικανοποίηση των αποδεκτών, η ικανοποίηση των εργαζομένων και η
ικανοποίηση της τοπικής κοινωνίας διασφαλίζεται ή επιτυγχάνεται μέσω της
ηγεσίας, η οποία διοικεί και αναπτύσσει το ανθρώπινο δυναμικό, διαμορφώνει
στρατηγική και πολιτικές, παρακολουθεί την υλοποίηση και αξιολογεί τον
στρατηγικό σχεδιασμό του οργανισμού, κατανέμει και αξιοποιεί όλους τους
πόρους, συνάπτει τις κατάλληλες συνεργασίες, τυποποιεί και βελτιώνει συνεχώς
όλες τις διαδικασίες, με σαφές και μετρήσιμο αναμενόμενο αποτέλεσμα».
Η διοικητική φιλοσοφία του EFQM προσφέρει ακριβώς αυτό που λείπει από το
πολιτικό σύστημα της Ηπείρου: μια ολιστική, επιστημονικά θεμελιωμένη,
συμμετοχική και συνεχώς βελτιούμενη προσέγγιση στη διακυβέρνηση. Η
αποτελεσματική πολιτική ηγεσία δεν μπορεί να βασίζεται σε εμπειρικότητες,
αυθορμητισμούς και διοικητική αδράνεια· πρέπει να στηρίζεται σε διαδικασίες,
αξιολόγηση, τεκμηρίωση και διαρκή βελτίωση.
Παράλληλα, η πραγματικότητα των τελευταίων ετών αποδεικνύει ότι ο κύκλος ζωής
των υφιστάμενων τεχνικών έργων στην Ήπειρο έχει πλέον εξαντληθεί. Υποδομές που
σχεδιάστηκαν με προδιαγραφές προηγούμενων δεκαετιών δεν μπορούν να
ανταποκριθούν στα ακραία φαινόμενα του σήμερα. Η φέρουσα ικανότητα των
ρεμάτων, οι αντιπλημμυρικές υποδομές, η αγροτική οδοποιία, τα δίκτυα
ηλεκτροδότησης και υδροδότησης σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές
χρειάζονται άμεση αναθεώρηση με βάση σύγχρονες τεχνικές απαιτήσεις και
ευρωπαϊκές προδιαγραφές ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή.
Η Περιφέρεια Ηπείρου δεν μπορεί πλέον να βασίζεται σε πρακτικές του παρελθόντος.
Χρειάζεται ένα νέο στρατηγικό σχέδιο, ευθυγραμμισμένο με την ευρωπαϊκή πολιτική
για την κλιματική ανθεκτικότητα, με αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων, συστημάτων
προειδοποίησης, επιστημονικών δεδομένων και διατμηματικής συνεργασίας.
Και όλα αυτά μπορούν να γίνουν μόνο από νέα γενιά ανθρώπων, ανθρώπων με
διοικητικές δεξιότητες, επιστημονική κατάρτιση και αίσθημα ευθύνης απέναντι στο
δημόσιο συμφέρον. Η επόμενη μέρα για την Ήπειρο απαιτεί θεσμική ανανέωση,
επαγγελματισμό στη διοίκηση, και κυρίως την υιοθέτηση δοκιμασμένων, σύγχρονων
μοντέλων ολικής ποιότητας.
Η κλιματική κρίση δεν περιμένει. Ούτε πρέπει να περιμένουμε εμείς.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΟΓΑΛΗΣ
ΠΕ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ
(Ειδικότητα: Δημόσια Διοίκηση)
Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και
Πολιτικής
MBA-Διοίκηση Επιχειρήσεων
