Την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2025 και ώρα 18:30 ο Πολιτιστικός Σύλλογος και
η κοινότητα του Δ.Δ. Αγίου Σπυρίδωνα Άρτας τιμά με εκδήλωση και
επιμνημόσυνη δέηση ένα ξεχασμένο γεγονός, που έλαβε χώρα πριν 84
χρόνια στον ποταμό Λούρο στην λεγόμενη περαταριά του Αγίου Σπυρίδωνα
με θύμα 13 Στρατιώτες, που επέστρεφαν από το Αλβανικό μέτωπο μετά την
συνθηκολόγηση του στρατηγού Τσολάκογλου. Η συγκεκριμένη εκδήλωση
αποτελεί έναν ελάχιστο φόρο τιμής στους στρατιώτες που έπεσαν στην
Περαταριά, στις 28 Απριλίου 1941, σε μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές της
ιστορίας του τόπου μας. Η έρευνά σας δεν αναδεικνύει μόνο τα γεγονότα,
αλλά αποκαθιστά και τη μνήμη ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για την
πατρίδα. Σε μια εποχή όπου η λήθη συχνά σκεπάζει τα δύσκολα κομμάτια του
παρελθόντος, το έργο σας είναι πολύτιμο.
1. Ποιες ιστορικές πηγές και τεκμήρια αναδείχθηκαν ως καθοριστικά στην
έρευνά σας για τα γεγονότα της 28ης Απριλίου 1941 στην Περαταριά
του Αγίου Σπυρίδωνα;
ΦΒ: Το γεγονός αυτό ήταν ένα κρυφό μυστικό θα έλεγα στον Άγιο
Σπυρίδωνα Άρτας. Είχε περάσει στη Λησμονιά. Δεν ξέρω όμως γιατί
και δεν μπόρεσα να τα καταλάβω. Για πρώτη φορά ήρθα αντιμέτωπος
με το γεγονός, όταν έκανα την έρευνα για το βιβλίο μου «Ιστορική
Αναδρομή του Κάστρου των Ρωγών» και αναφέρθηκα στην περαταριά
και τότε έλαβα για πρώτη φορά με λεπτομέρεια μια από τις πολλές
εκδοχές του ατυχήματος. Η εκδοχή αυτή που είχα δημοσιεύσει έτυχε να
διαβαστεί από έναν άλλον ερευνητή, τον συμπατριώτη μας από το
Κομπότι τον Αποστόλη Μπρέντα, που εδώ και 20 χρόνια έκανε έρευνες
για το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων Άρτας και ο οποίος ήρθε σε επαφή μαζί
μου. Ο Αποστόλης πήρε συνεντεύξεις από επιζώντες στρατιώτες αλλά
και ντόπιο πληθυσμό. Επίσης το γεγονός αναφέρεται και σε κάποια
βιβλία, όπως του αείμνηστου Δημάρχου Αρταίων του Κώστα Βάγια «Η
Άρτα του πολέμου και της κατοχής», του Σπύρου Κατσαούνου:
«ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ»,
Γιάννη Κραμπή «ΣΤΑ ΧΑΡΑΚΩΜΑΤΑ» κτλ… !
2. Με ποιον τρόπο η τοπική κοινωνία της Άρτας τίμησε ή κράτησε
ζωντανή τη μνήμη των πεσόντων στρατιωτών στο πέρασμα των
δεκαετιών;
ΦΒ: Να το πω στεγνά. Με κανένα. Σε κάποια χωριά των αδικοχαμένων
αυτών στρατιωτών υπάρχουν κάποια ονόματα στα τοπικά μνημεία
αλλά τίποτα παραπέρα. Όπως γράφει και ο Αποστόλης Μπρέντας στο
αρχείο του, το οποίο μου εμπιστεύθηκε, Το τραγικό ατύχημα ήταν ένα
από τα πολλά που συνέβησαν κατά την οπισθοχώρηση του ελληνικού
στρατού από την Αλβανία. Ένα κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας που
δεν έχει καταγραφεί, ούτε και ενδιαφέρθηκε ποτέ κάποιος να το
αναδείξει. Είναι οι μικρές λεπτομέρειες της ιστορίας που πέρασαν
απαρατήρητες, δεν ενδιέφεραν ποτέ κανέναν, ούτε και συγκίνησαν
ποτέ την επίσημη πολιτεία, εκτός, από τις οικογένειες που έζησαν και
βίωσαν το δράμα για τον άδικο χαμό των παιδιών τους.
3. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το διαχρονικό μήνυμα που στέλνει
σήμερα αυτή η ιστορική θυσία- αν κάποιος μπορεί να πει έτσι ένα
«ατύχημα» στις νεότερες γενιές;
ΦΒ: Να πω εδώ, πως δεν πρόκειται κατά την ταπεινή μου άποψη για
κάποια ιστορική θυσία , όπως την φανταζόμαστε σε πολέμους αλλά για
κάποιο ατύχημα. Βέβαια το ατύχημα δεν θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε ο
πόλεμος , η συνθηκολόγηση και ότι οι στρατιώτες αφέθησαν στο έλεος.
Πάλι καλά που δεν αιχμαλωτίστηκαν. Οι μπαρουτοκαπνισμένοι αυτοί
στρατιώτες θα αποτελέσουν σύντομα τον πυρήνα της εθνικής
αντίστασης , θα συνεχίσουν να μάχονται για τη λευτεριά του τόπου, και
θα εκδικηθούν την ταπεινωτική συνθηκολόγηση. Οι στρατιώτες αυτοί
που χάθηκαν 13 στον Σπυρίδωνα, 3 στην Πέτρα, κάποιοι στον Άραχθο
και κάποιοι καθοδόν από τα κρυοπαγήματα, άκουσα πως το σύνολο
εδώ και κει ήταν 28 στρατιώτες, χάθηκαν 28 άτομα από την μετέπειτα
Εθνική Αντίσταση. Στη νέα γενιά πρέπει να περάσει το νόημα να
γνωρίζει την ιστορία του τόπου του, ας είναι και με θλιβερά γεγονότα.
Δεν πρέπει η ιστορία ενός τόπου να περνά στη λήθη και να τιμούμε
πάντα αυτούς που πολέμησαν για την ελευθερία της Πατρίδας.
