Πρώτη Κατοικία: Οι δόσεις, το ενοίκιο στο σπίτι, οι πλειστηριασμοί
Του Χρήστου Μέγα*
Μετά την υποχώρηση της οικονομικής κρίσης και την εποχική(;) ύφεσης της υγειονομικής, αυτό που μοιάζει βουνό για κάθε οικογένεια είναι το ιδιωτικό χρέος.
Γιατί, μπορεί οι τράπεζες να έχουν αντιμετωπίσει, εν μέρει, το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων, αλλά αυτά μεταφέρθηκαν αυτούσια στα fund. Δηλαδή παραμένουν αναλλοίωτα τα βάρη στους δανειολήπτες.
Κατά συνέπεια οι φορολογούμενοι αφενός πλήρωσαν (εγγυήσεις στις τράπεζες, σχέδιο «Ηρακλής» κ.α.) ώστε να γίνει αυτή η τραπεζική… απόσειση χρέους, να μεταφερθούν δηλαδή τα «κόκκινα» δάνεια στα fund και αφετέρου (οι ίδιοι φορολογούμενοι) καταγράφουν απώλεια περιουσιακών στοιχείων για να «ορθοποδήσουν» οι
(ίδιες) τράπεζες. Αλλά, ουσιαστικά, για να χαριστούν περιουσιακά στοιχεία στους μετόχους (όπως η μετοχική απώλεια του ΤΧΣ στην Πειραιώς κ.α.).
Και πιο είναι το αποτέλεσμα; Οι τράπεζες (κατά συνέπεια οι φορολογούμενοι) καταγράφουν ζημιές, αλλά οι δανειολήπτες θα (κληθούν να) πληρώσουν στο ακέραιο το στεγαστικό δάνειο. Μοναδικοί κερδισμένοι (όπως πάντα) οι μεσάζοντες (fund).
Έτσι, μετά από έντεκα χρόνια κρίσης στα οποία ίσχυε η προστασία της α’ κατοικία και χωρίς να έχουν αρθεί οι άκρως δυσμενείς οικονομικές και εργασιακές συνθήκες (αντιθέτως έχουν επιδεινωθεί λόγω της πανδημίας), καταργείται πλέον κάθε προστασία στην στέγη.
Μάλιστα τώρα έχουμε επιπλέον καινοφανείς ιδέες και ορολογίες: «Δικαιούχος… σκεπής, αλλά όχι κατοικίας». «Ενοίκιο στο σπίτι σου». «Επαναγορά της κατοικίας σε διπλάσια τιμή» (δεν υπολογίζονται προκαταβολές, ενδιάμεσες δόσεις, «ενοίκια» κ.α. μετά την καταγγελία του δανείου και την απώλεια της κατοικίας).
Σύγχυση και θολά σημεία
Η συζήτηση για το μείζον αυτό οικονομικό, κοινωνικό και δημογραφικό πρόβλημα, της άρσης δηλαδή της προστασίας της πρώτης κατοικίας, περιορίζεται πολιτικά και δημοσιογραφικά σε… μονόστηλα. Κυριάρχησε η κυβερνητική ρητορική περί… ευκαιρίας αποπληρωμής των χρεών σε 35 χρόνια-420 δόσεις (στις τράπεζες) και 20 χρόνια-240 δόσεις (σε δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία).
Η σύγχυση επιτείνεται από:
-την πρόσκαιρη «συνεργασία» τραπεζών και fund ώστε να μην γίνουν σε πρωτη φάση πλειστηριασμοί κατοικιών (σκοπεύοντας εν αρχή στα μεγάλα ακίνητα των επιχειρήσεων κ.λπ.) και από το 2022 να «ανοιχτούν» στην α’ κατοικία.
-το γεγονός ότι εισερχόμαστε στο καλοκαίρι και κλείνουν τα δικαστήρια (το νέο δικαστικό έτος από τον Σεπτέμβριο αναμένεται δραματικό στον τομέα της α’ κατοικίας) και
-την καθυστέρηση συγκρότησης του ιδιωτικού φορέα που θα πάρει τα σπίτια και, στη συνέχεια, θα τα νοικιάζει στους (πρώην) ιδιοκτήτες (sales and lease back) καθώς θα λειτουργήσει σε ένα χρόνο. Ενδιαμέσως το ρόλο αυτό θα τον παίζουν οι τράπεζες. Οπότε, ισχύει σε απόλυτο βαθμό η έκφραση «μου πήρε το σπίτι η τράπεζα…».
250.000 πλειστηριασμοί
Πάμε να δούμε τη νέα διαδικασία, μέσα από την οποία κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους έως και 250.000 δανειολήπτες, βήμα προς βήμα.
1/ Έστω ότι μια οικογένεια αγοράζει σπίτι το 2005 με προκαταβολή 50.000 € (σ.σ. συνήθως «μαύρα» και εκτός τραπεζικού συστήματος, αφού όλες οι αγοροπωλησίες γινόταν στην αντικειμενική τιμή, ενώ η αγοραία κυμαινόταν 25%-40% υψηλότερα). Συνήψε ταυτόχρονα τραπεζικό δάνειο 150.000 €, πληρώνοντας δόση περί τα 600 € το μήνα. Μέχρι το 2012 που η κρίση χτύπησε την πόρτα και είχε σημαντικές απώλειες εισοδήματος, οπότε σταμάτησε την εξυπηρέτηση του δανείου, είχε καταβάλει πάνω από 50.000 ευρώ. Αλλά καθώς οι τόκοι προπληρωνόταν το αρχικό κεφάλαιο του δανείου ουσιαστικά δεν μειώθηκε. Ενώ μέχρι την προσφυγή στο «νόμο Κατσέλη» (μη εξυπηρέτηση δανείου), ο τραπεζικός δανεισμός επανήλθε στα 150.000 € λόγω τόκων και επιβαρύνσεων.
Με την προτεινόμενη ρύθμιση ο δανειολήπτης πρέπει να είναι κάτω των 50 ετών (δόσεις έως 35 έτη και όριο το 85ο έτος), άρα να είχε δανειστεί (2005) στην ηλικία των 34 ετών, (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο) προκειμένου να επιτύχει σήμερα τις 420 δόσεις (35ετία μέχρι το 85ο έτος). ‘Έστω και έτσι θα πρέπει να υπολογίζει δόση άνω των 480 € το μήνα (επιτόκιο 3,75%, συν υποχρεωτική ασφάλιση της κατοικίας).
2/ Σε διαφορετική περιπτώσει, αν έχει ξεπεράσει το 50ό έτος της ηλικίας, πρέπει να βάλει εγγυητή/τρια ένα από τα παιδιά του, ή θα κληθεί να αποπληρώσει το χρέος σε μικρότερο χρόνο (δηλαδή υψηλότερη δόση). Με μηνιαία τοκοχρεολυτική δόση πάνω από 550 € στην περίπτωση που ο δανειολήπτης του παραδείγματός μας είναι 55 ετών σήμερα (360 δόσεις). Για κάποιον που είναι 65 ετών δεν συμφέρει η αποπληρωμή (έχει μόλις 20 χρόνια μπροστά και σε αυτές τις περιπτώσεως οι συντάξεις δεν αρκούν για την πληρωμή και ενός δανείου…)
3/ Αν ο δανειολήπτης του παραδείγματός μας (τετραμελής οικογένεια) έχει οικογενειακό εισόδημα κάτω από 17.500 ευρώ (με τον φόρο), καταθέσεις επίσης έως 17.500 €, με τη δεδομένη κατοικία (αντικειμενική αξία έως 165.000 €), δικαιούται επιδότησης δόσης 140 € το μήνα για 5 χρόνια.
4/ Αν δεν μπορέσει να τηρήσει την δέσμευσή του (ρύθμιση) έχοντας χάσει τρεις συνεχόμενες μηνιαίες δόσεις ή εξ αρχής δηλώσει αδυναμία να εξυπηρετήσει το δάνειο (τη ρύθμιση που θα βγάλει ο… αλγόριθμος της πλατφόρμας ιδιωτικού χρέους), τότε ο δανειστής χάνει το σπίτι του. Μπορεί ωστόσο να μείνει μέσα σε αυτό (δικαίωμα στέγης… όχι κατοικίας), για 12 έτη πληρώνοντας ενοίκιο κάθε μήνα. Το ενοίκιο (πιο λογικό εν σχέσει με την δόση της ρύθμισης που προαναφέραμε) μπορεί επίσης να επιδοτείται με 140 € το μήνα (4μελής οικογένεια) για μια 5ετία. Με την λήξη της 12ετίας μπορεί ο παλαιός ιδιοκτήτης-δανειστή και μετέπειτα.. νοικάρης να αγοράσει το σπίτι στην τότε αγοραία αξία.
5/ Με την άνοδο των τιμών των ακινήτων, ενώ οι μισθοί και ο αμοιβές μένουν σχεδόν σταθερής, ο εν λόγω υπερχρεωμένος θα πληρώσει δύο φορές το σπίτι (του). Θα καταβάλει δηλαδή 300.000 € (50.000 προκαταβολή «μαύρα», 50.000 σε δόσεις, σχεδόν 50.000 σε ενοίκια 12ετίας και 150.000 στο τέλος για ένα σπίτι. Το οποίο θα είναι σχεδόν σχεδόν 30 ετών (το 2033 πλέον, αν το 2005 που συνήψε τον πρώτο στεγαστικό δάνειο με την τράπεζα, το αγόρασε καινούργιο). Άρα, θα θέλει κι μια γενναία επισκευή!
- Ο Χρήστος Μέγας είναι Δημοσιογράφος, Γραμματέας του Τομέα Εργασίας του ΚΙΝΑΛ
