Γράφει ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΓΑΣ
Την δεκαετία 2010-20 η κρίση αποπληθωρισμού συμπίεσε υπέρμετρα τις τιμές παραγωγού. (Κρίση «πτώσης των τιμών» με την έννοια ότι τα περιουσιακά στοιχεία, οι καταθέσεις κ.α. απαξιώθηκαν, ενώ δεν υπήρχε «κίνητρο» για κατανάλωση αφού την επομένη χρονιά τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά είχαν μικρότερο κόστος κτήσης).
Μέσα σε αυτή την περίοδο αποδείχτηκε καταστροφική κίνηση τυχόν επένδυση στην παραγωγή. Είτε επρόκειτο για το κοπάδι, αφού οι τιμές γάλακτος κατέρρευσαν, είτε το περιβόλι, καθώς τα φρούτα έμεναν αδιάθετα, ή ακόμη αν η επένδυση αφορούσε τη βιοτεχνία. Οι τιμές καταναλωτή έπεφταν, το εμπορικό κέρδος ωστόσο παρέμεινε αναλλοίωτο, λόγω και της ολιγοπωλιακής σύνθεσης της ελληνικής αγοράς. Κατά συνέπεια, τον αποπληθωρισμό τον βίωνε ο παραγωγός σε συμπίεση των τιμών κάτω του κόστους. Ταυτόχρονα, τα κινέζικα προϊόντα (συνήθως χαμηλής ποιότητας) είχαν κατακλύσει την αγορά. Ήταν η περίοδος που όλοι στράφηκαν στις υπηρεσίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελούσε ευκαιρία για εύκολο κέρδος, πολλές φορές με κρατική επιδότηση. Δηλαδή οι φορολογούμενοι χρηματοδότησαν την καταστροφή της παραγωγικής βάσης…
Το πρόβλημα των τραπεζών
Βεβαίως είχε προηγηθεί η τραπεζική αντιμεταρρύθμιση από την Θάτσερ και τον Ρέιγκαν μέχρι τον Κλίντον και τον Μπλερ, όπου οι τράπεζες-γραφεία δανειζόταν χρήματα από τις κανονικές (καταθετικές) τράπεζες και με ευκολία τα έσπρωχναν στην αγορά. Εξοβελίζοντας τις κανονικές-εμπορικές τράπεζες που είχαν να απολογηθούν στους πιστωτές (καταθέτες) για κάθε ευρώ που δάνειζαν (χωρίς διασφαλίσεις). Οι νεοφυείς τράπεζες-γραφεία κατέρρευσαν όταν λόγω και της οικονομική κρίσης που ξέσπασε το 2008, αυξήθηκαν τα «κόκκινα» δάνεια, συμπαρασύροντας έτσι και τις καταθετικές-κανονικές τράπεζες που τους είχαν δανείσει τα χρήματα των αποταμιευτών.
Κανονικό ντόμινο δηλαδή. Τόσο στον τραπεζικό τομέα όσο και στην παραγωγική βάση. Παγκόσμια! Αλλά πολύ πιο έντονο ήταν το καταστροφικό αυτό φαινόμενο στην Ελλάδα.
Σε επίπεδο Περιφέρειας αυτό σήμαινε ότι δεν συμφέρει πια το πορτοκάλι, η ελιά, το κοπάδι κ.α.
Η ακρίβεια ήρθε για να μείνει…
Τώρα που έσπασε η αλυσίδα ανεφοδιασμού, λόγω έκρηξης της κατανάλωσης από τα δημόσια κονδύλια που παγκοσμίως κινητοποιήθηκαν για να στηρίξουν το εισόδημα, συν την πτώση της παραγωγής λόγω πανδημίας (lockdown) και, κυρίως, την απόσυρση των παραγωγών υπέρ των εργαζομένων στις υπηρεσίες (σ.σ. άνω του 70% στην Ελλάδα, ένα παγκόσμιο αρνητικό ρεκόρ), ήρθε η ακρίβεια. Η οποία επιδεινώθηκε με την εκτίναξη των τιμών ενέργειας λόγω βίαιης και απρογραμμάτιστης απανθρακοποίησης-απολιγνιτοποίησης.
Έτσι, ακόμη και να ισορροπήσει η ανεφοδιαστική αλυσίδα, οι τιμές ενέργειες θα συνεχίσουν να πυροδοτούν τον πληθωρισμό και αυτός θα κατατρώει το λαϊκό εισόδημα. Ακρίβεια η οποία πλήττει δυσανάλογα σκληρά τους νέους, τους ανέργους, τους αγρότες, γενικότερα τα λαϊκά νοικοκυριά.
Απουσία
υποδομών
Είναι καιρός να γυρίζουμε στο χωράφι και το κοπάδι;
Δυστυχώς όλα τα προηγούμενα χρόνια δεν έγιναν τα αναγκαία έργα υποδομής (αρδευτικά έργα, αναδασμοί, συσκευαστήρια, ψυγεία, ολοκληρωμένες κτηνοτροφικές μονάδες ολιστικής διαχείρισης χωράφι-στάβλος-προϊόν, δίκτυα προώθησης των προϊόντων στις κεντρικές αγορές των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης ή στο εξωτερικό), ώστε να διευκολυνθεί η παραγωγή. Αν είναι το θερμοκήπιο στον κάμπο τη Άρτας να το ζεσταίνεις με πετρέλαιο, αντί με την Γεωθερμία των Συκεών, αν είναι να ποτίζεις με ηλεκτρικό ρεύμα, αντί με φυσική (υψομετρικού) πίεση, το παιγνίδι είναι χαμένο… Η παραγωγή γίνεται πανάκριβη, το προϊόν δεν περπατάει στην αγορά!
Χωρίς επιστημονική στήριξη
Ταυτόχρονα, η περίφημη Γεωπονική Σχολή αρχίζει και δείχνει τις αδυναμίες της. Εξ αρχής σχεδιάστηκε μια ακόμη Σχολή (σ.σ. συνολικά στην Ελλάδα υπάρχουν 25 αντίστοιχες Σχολές, η δική μας είναι μεταξύ των καλυτέρων), χωρίς το αναγκαίο συμπλήρωμα: το Τρόφιμο. Δεν έδωσαν στο Πανεπιστήμιο μας τη δυνατότητα ολοκληρωμένης έρευνας και επιστημονικής κατάρτισης με το αναγκαίο Τμήμα Τροφίμων. Γιατί, αν η παραγωγή, είτε πρόκειται για αγροτική (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο), είτε είναι ζωική (Κτηνιατρική Σχολή), «δεν καταλέγει στο τρόφιμο είναι μια επιστημονική διαδικασία ξεκομμένη από την παραγωγή και τις ανάγκες της κοινωνίας» όπως εύστοχα παρατηρεί ο καθηγητής Γιάννης Σκούφος.
Και τώρα ήρθε η «Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής» (ΕΒΕ) και αποκάλυψε ότι τα επαγγέλματα που είναι συνδεδεμένα με την παραγωγή δεν έχουν μέλλον. Γιατί η πολιτεία, οι φορείς της, οι παραγωγικές δυνάμεις δεν έχουν σκύψει πάνω στο πρόβλημα. Έτσι οι έφηβοι πρώτα θα δηλώσουν τις Σχολές της Αστυνομίας, του Στρατού, σε ένα τέτοιο μέλλον σχεδόν αποκλειστικά έχουμε στρέψει τους νέους. Αν θέλετε θα δηλώσουν τις Ηλεκτρονικές Σχολές και τελευταίες θα επιλέξουν τις παραγωγικές. Γιατί είναι «μισές και ανέσωστες», γιατί δεν οδηγούν σε ένα επάγγελμα με κύρους με οικονομικές προοπτικές.
Οπωσδήποτε η ελάχιστη Βάση ήρθε βίαια και χωρίς σχεδιασμό. Και φωνάζει: Η Άρτα, οι παραγωγικές δυνάμεις του Νομού, ο κάμπος, τα δυναμικά στρώματα στα ορεινά, εγκαταλείπονται στην άδικη μοίρα τους. Δεν έχουν, άραγε, ανάγκη αυτοί οι άνθρωπου από σύνδεση της παραγωγής τους με το Πανεπιστήμιο; Δεν χρειάζονται βελτίωση των προϊόντων τους; Ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος δεν χρήζουν επιστημονικών συνεργατών;
Πρέπει να το πούμε καθαρά: Εμείς στην Άρτα δεν θέλουμε του φοιτητές σαν καταναλωτές στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος στην πόλη, δεν θέλουμε τους αυριανούς πτυχιούχους σαν πωλητές φυτοφαρμάκων ή βελτιωτικών χωρίς έρευνα και διασταύρωση. Τους θέλουμε ως επιστήμονες δίπλα στον παραγωγό, με ολοκληρωμένες λύσεις που θα συνδράμουν τους αγρότες στο να βγάλουν καλύτερο αποτέλεσμα. Και, ακολούθως, να το μετατρέψουν σε υψηλής ποιότητας και μεγάλης διατροφικής αξίας τελικό προϊόν που θα κερδίσει τα ράφια του κόσμου.
Γιατί το μπορούμε. Έχουμε την κλιματική και εδαφική υπεροχή και, κυρίως, έχουμε παραγωγική διάθεση για αυτό.
*Ο Χρήστος Μέγας είναι Δημοσιογράφος, Γραμματέας του Τομέα Εργασίες του ΚΙΝΑΛ
