Ο Μαθηματικός και Φροντιστής Παναγιώτης Λύτρας γράφει
Το 1ο Γενικό Λύκειο Άρτας βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο της πόλης κοντά στη φημισμένη εκκλησία της Παναγίας της Παρηγορήτισσας που δεσπόζει στην πλατεία Σκουφά. Στεγάζεται σε ένα επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο, το παλαιότερο σχολικό κτίριο της Άρτας, μαζί με το 1ο Γυμνάσιο Άρτας. Ένα ιστορικό πέτρινο κτίριο του 1932. Μαστοριά Ηπειρώτικη! Ζηλευτή ακόμη και σήμερα το 2022.
Το σχολείο άρχισε να λειτουργεί ως γυμνάσιο Άρτας το σχολικό έτος 1882 – 83 με δύο τάξεις. Το επόμενο σχολικό έτος προστίθεται και τρίτη τάξη και από το σχολικό έτος 1884 – 85 λειτουργεί με τέσσερις τάξεις έως το 1929. Από το 1929 γίνεται εξατάξιο Γυμνάσιο.
Στο αρχείο του 1ου Λυκείου Άρτας τηρούνται μαθητολόγια από το σχολικό έτος 1889 – 90. Κατά τη διάρκεια αυτού του έτους, εγγράφηκαν και στις 4 σχολικές τάξεις περίπου 65 μαθητές. Αλλά και ως το 1915 οι εγγραφές δεν ξεπερνούσαν τους 100 μαθητές.
Πρώτος Γυμνασιάρχης στο Γυμνάσιο Άρτας ήταν ο Αρτινός φιλόλογος Σπ. Καλέλης.
Το 1929 το τετρατάξιο γυμνάσιο και τα δύο ελληνικά σχολεία της Άρτας συγχωνεύτηκαν σε ένα εξατάξιο γυμνάσιο. Το 1931 το γυμνάσιο αριθμεί 260 μαθητές.
Στη συνέχεια μετατράπηκε σε Σχολή Μέσης Εκπαίδευσης με τμήματα Κλασικό και Πρακτικό από την Τρίτη τάξη.
Κατά την περίοδο 1882 -1929 το σχολείο στεγάστηκε σε διάφορα κτίρια. Από το 1933 λειτουργεί στο χώρο που βρίσκεται σήμερα.
Το σχολικό έτος 1936 -37 το σχολείο λειτουργεί ως Μικτό (αρρένων και θηλέων). Το τμήμα αρρένων το πρωί και των θηλέων το απόγευμα. Οι μαθητές βαθμολογούνται με άριστα το 10.
Από το σχολικό έτος 1937 -38 οι μαθητές δίνουν εισιτήριες ή κατατακτήριες εξετάσεις. Βαθμολογούνται με άριστα το 20 και κατατάσσονται σε μία τάξη. Συνεχίζεται η λειτουργία του με Κλασικό και Πρακτικό τμήμα ως Γυμνάσιο Αρρένων.
Από το σχολικό έτος 1955 -56 χωρίζεται σε δύο Γυμνάσια (1ο και 2ο) τα οποία στην αρχή συστεγάζονται. Μετά το 2ο αποκτά δικά του κτήρια δίπλα στο Εθνικό στάδιο.
Από το σχολικό έτος 1976 -77 δημιουργούνται το 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Άρτας και το 1ο Λύκειο Αρρένων Άρτας, τα οποία συστεγάζονται και λειτουργούν σε πρωινή – απογευματινή βάρδια, ενώ από το 1979 και τα δύο σχολεία γίνονται μεικτά όπως και όλα τα σχολεία της Ελλάδας.
Από το 1993, τα σχολεία στην πόλη της Άρτας λειτουργούν σε πρωινή βάρδια και το 1ο Λύκειο λειτουργεί στο χώρο όπου βρίσκεται και σήμερα, στο ισόγειο του ιστορικού του κτηρίου. Σήμερα λειτουργεί ως 1ο Γενικό Λύκειο Άρτας με 12 τμήματα και 293 μαθητές. ( Ιστορικό αρχείο του Λυκείου)
Αναμνήσεις…
Το κτίριο αυτό ήταν το κτίσμα που μόλις κάπως μεγάλος όταν πρωτοήρθα στην Άρτα δεν χόρταινα να το θαυμάζω. Να μην λέω ψέματα και τώρα όταν περνάω από εκεί όλη την ώρα τα μάτια εκεί τα έχω στραμμένα. Ξεκίνησα σε αυτό από την Τρίτη Γυμνασίου και έβγαλα όλες τις άλλες τάξεις εκεί, αλλά μαθητής του 2ου εξατάξιου Γυμνασίου μιας και συστεγαζόταν. Μια εβδομάδα πρωί μια απόγευμα.
Τι να πρώτο θυμηθώ. Το ότι τα πρωινά παρατάσσονταν με στρατιωτική πειθαρχία όλες οι τάξεις για την προσευχή μπροστά στα μάτια του διευθυντή κ. Τριανταφυλλάκη το 1ο και του κ. Θάνο υποδιευθυντή τότε στο 2ο Γυμνάσιο μιας και ο διευθυντής μας ο Στατεράς δεν κατέβαινε. Να θυμηθώ τους καθηγητές μας, τον πατέρα Μάξιμο τον θεολόγο που ήρθε σπίτι να με επισκεφτεί όταν αρρώστησα αλλά περισσότερο μάλλον να δει αν είναι βαριά η ερυθρά που μετέφερα σε όλο το πρακτικό…Που να κάνεις τότε απουσίες. Λίγες και αυτές για κανένα ματσάκι μπιλιάρδο…
Σε αυτόν τον ωραίο χώρο ποιος δεν θυμάται τις ομηρικές μονομαχίες στο πρωτάθλημα μπάσκετ μεταξύ των δύο Γυμνασίων. Θυμάμαι τις φωνές ακόμη και τώρα στο κάθε καλάθι. Όπως θυμάμαι ότι όλο το καλοκαίρι τις απογευματινές ώρες παίζαμε και ποδόσφαιρο και δεν αφήναμε παράθυρο να μην το σπάμε. Σήμερα μιας και ο χώρος πολυχρησιμοποιείται στα παράθυρα έχουν μπει προστατευτικά.
Στην αναφορά μου σήμερα μιλάω στον τίτλο ΄΄κτήριο΄΄ γιατί αυτό με μαγεύει και εμένα και πολλούς άλλους συνομιλητές μου. Μας κάνει το μυαλό μας να γυρνάει πολύ πίσω. Το 1973 που σκαρφαλώναμε με μεγάλη μαεστρία τα ψηλά κάγκελα να μπούμε να παίξουμε. Στο τώρα οι επισκέψεις μέσα στο κτήριο γίνονται μόνο στις εκλογές και πάντα κάνω μια γύρα να δω και να θυμηθώ. Θυμάμαι πολλούς καθηγητές και δεν θέλω να τους αναφέρω μήπως ξεχάσω κάποιο. Θυμάμαι όταν μας στέλνανε στον διευθυντή για παράπτωμα δεν τολμούσαμε να πλησιάσουμε την πόρτα του γραφείου του Φανούρη (διευθυντής). Έφευγε η αποβολή από απόσταση. Ωραία όμως χρόνια. Ίσως το κτήριο μας συντροφεύει όλες αυτές τις αναμνήσεις. Πρακτικό και κλασικό τότε. Εξετάσεις τον Σεπτέμβριο. Το 1ο Γυμνάσιο Άρτας από το 1935 έως σήμερα διαθέτει κλειστό γυμναστήριο κάτι που και σήμερα δεν διαθέτουν πολλά σχολεία.
Συνέχεια του κτιρίου είναι το 1ο Δημοτικό σχολείο της πόλης μας. Στον πόλεμο χρειάστηκε το (‘40-’41) και λειτούργησε ως νοσοκομείο για τους τραυματίες. Τα περισσότερα αρχεία που έχουν σχέση με το πρώτο Γυμνάσιο διασωθήκαν και υπάρχουν σήμερα στο Γενικά Αρχεία του κράτους στην Άρτα.
ΛΥΤΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
