Γράφει η Βαλέρια Γεωργοπούλου *
Αποτελεί πάγιο αίτημα αλλά και σημείο τριβής και πολιτικής αντιδικίας όλων των εμπλεκομένων φορέων και φυσικών προσώπων, (πολιτικών κομμάτων, δικαστών, δικηγόρων, διαδίκων, δικαστικών υπαλλήλων κλπ), η ταχύτερη απονομή της Δικαιοσύνης. Δυστυχώς, κάθε ειδικότερη θέση και άποψη περί του προβλήματος διέρχεται μέσα από τους διαθλαστικούς φακούς είτε ενός άκρατου υποκειμενισμού είτε μιας συντεχνιακής αντίληψης είτε μια πολιτικής σκοπιμότητας είτε μιας λογικής μετάθεσης ευθυνών.
Ας σημειωθεί ευθύς εξαρχής ότι :
α. η ταχύτητα δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό και να λειτουργεί σε βάρος της ποιότητας,
β. η ενδεικνυόμενη και επιβεβλημένη λύση δεν είναι απλή αλλά σύνθετη, (απαιτεί τη συνδρομή όλων των ενδιαφερομένων μερών),
γ. η δυσλειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης και η ύπαρξη γραφειοκρατικού Κράτους εξωθεί τους πολίτες σε συχνότερη προσφυγή στη Δικαιοσύνη απ΄ότι σε άλλες χώρες. Το ως άνω γεγονός με τη σειρά του , άγει –με την πάροδο του χρόνου- στη δόμηση μια υφής δικομανίας,
δ. δεν υπάρχουν αξιόπιστα δικονομικά φίλτρα ελέγχου και αξιολόγησης της βασιμότητας μιας υπόθεσης, έτσι ώστε να μην άγονται συλλήβδην όλες στο ακροατήριο, (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εισαγγελίες της χώρας, όπου η επεξεργασία πολλών ποινικών υποθέσεων είναι ελλιπής και ανεπαρκής κατά την προδικασία, με συνέπεια την επιβάρυνση των ποινικών εκθεμάτων),
ε. ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι, υπό οιαδήποτε ιδιότητα, παρότι εμφανίζονται ως καταγγέλλοντες είναι εν ταυτώ και συνυπεύθυνοι για τη δημιουργία του όλου προβλήματος,
ζ. η εκάστοτε ηγεσία της Δικαιοσύνης δεν επιλέγεται από τους ίδιους τους δικαστές αλλά, ουσιαστικά, διορίζεται από την εκάστοτε Κυβέρνηση,
η. η Δικαιοσύνη συνιστά θεσμό αυτό-αξιολογούμενο, ο οποίος εμφανίζει και την εξής ακόμη ιδιαιτερότητα : από άποψης Συνταγματικής τάξης όλοι οι θεσμοί αναφέρονται στη λαϊκή κυριαρχία. Στην περίπτωση της Δικαιοσύνης δια ποίου τρόπου υλοποιείται κάτι ανάλογο;
Τονίζεται ότι ο αριθμός των Δικαστών στη χώρα είναι, αναλογικά, ιδιαίτερα μεγάλος. Παρά ταύτα η έκδοση των σχετικών αποφάσεων είναι ιδιαίτερα αργή, συνοδευόμενη με πολλές αιτιάσεις περί κακής ποιότητας αυτών. Η ως άνω καθυστέρηση οφείλεται συνάμα, (πλην του πλημμελούς ελέγχου των δικαστών), αφενός μεν στην έλλειψη επαρκούς αριθμού δικαστικών υπαλλήλων αφετέρου δε στην απουσία μηχανοργάνωσης της Δικαιοσύνης.
Ευθύνη, όμως, φέρουν και όσοι αυξάνουν τον όγκο των υποθέσεων, με συνέπεια τη σώρευση εκκρεμοτήτων. Και αυτό αφορά και τους ίδιους τους πολίτες. Με περισσή ευχέρεια προσφεύγουν στα Δικαστήρια, (ενίοτε εξωθούμενοι από επιτήδειους), καθόν χρόνον η υπόθεση τους θα μπορούσε να λυθεί εξωδικαστικά, πχ. μέσω μιας διαμεσολάβησης. Συχνά δε ο ίδιος ο τρόπος λειτουργίας της αγοράς, (πχ. με τη σύναψη συμφωνιών και συμβάσεων προφορικών, χωρίς την εμπλοκή δικαστικού συμπαραστάτη), άγει σε πρόκληση προβλημάτων, η επίλυση των οποίων απαιτεί προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας και αναβάθμιση του ρόλου της συμβουλευτικής δικηγορίας.
Ο υπερ-πληθωρισμός του Δικηγορικού λειτουργήματος συμμετέχει εμμέσως στην πρόκληση του φαινομένου τόσο διότι οδηγεί σε πτώση του επιπέδου του ανταγωνισμού, (με ό,τι αυτό συνεπάγεται), όσο και διότι δεν επιτρέπει τον έλεγχο και τον περιορισμό φαινομένων εκτροπής.
Το πρόβλημα δε επιτείνεται διότι η ίδια η πολιτεία νομοθετεί ανά ημέρα και αφενός μεν δεν παρέχει την αναγκαία ασφάλεια δικαίου αφετέρου δε συχνότατα οι, (χιλιάδες), νόμοι είτε δεν συνδέονται με την ζώσα πραγματικότητα είτε είναι αντιφατικοί και αλληλo-αναιρούμενοι ή αλληλο-καλυπτόμενοι μεταξύ τους, (πράγμα που δυσχεραίνει τον δικηγόρο και τον δικαστή και άγει σε καθυστέρηση), είτε απηχούν απόψεις ασύμβατες με τους κοινωνικούς ρυθμούς.
Οίκοθεν νοείται ότι η αύξηση του χρόνου φοίτησης, (και αναμόρφωσης του προγράμματος σπουδών), των δικαστών σε συνδυασμό με τη θέσπιση αναγκαίας δικηγορικής «προϋπηρεσίας» αυτών τουλάχιστον 10 ετών, θα συμβάλει αποφασιστικά. Η πιστοποίηση κατά τομέα όσων δικηγόρων το επιθυμούν και η δια βίου μάθηση όλων μας, μέσω της συνεχούς αξιολόγησης μας θα αναβαθμίσει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και θα συμβάλλει, επίσης, στην ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, (με πρόβλεψη βαρύτερων ποιών τάξεως για όσους κωλυσιεργούν).
Η άμεση αλλαγή και ο εκσυγχρονισμός των Δικονομιών, (=νόμοι που προβλέπουν τον τρόπο και τον χρόνο απονομής της δικαιοσύνης), αποτελεί πρωτεύον θέμα μη επιδεχόμενο καθυστέρησης.
Η εξέλιξη του θεσμού της διαμεσολάβησης και η εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών περί αυτού θα οδηγήσει σε περιορισμό των εκκρεμών υποθέσεων.
Η διακίνηση δικογραφιών και αποφάσεων μόνον ηλεκτρονικά θα συμβάλλει, επίσης, στην ταχύτερη εκκαθάριση των υποθέσεων, (όπως και η αυστηρή τήρηση των χρονικών ορίων που τίθενται στους κρίνοντες).
Η πρόσληψη (για κάθε αποχώρηση), εξειδικευμένων δικαστικών υπαλλήλων, (νομικής κατεύθυνσης), και η άσκηση κάθε διαδικαστικής ενέργειας/πράξης μόνον με ηλεκτρονικό τρόπο αφενός μεν διασφαλίζει τη διαφάνεια αφετέρου δε επιταχύνει τη διακίνηση μιας δικογραφίας.
Η δραστική μείωση του χρόνου επεξεργασίας των ποινικών υποθέσεων κατά το στάδιο της προδικασίας, (=βασικότερος λόγος καθυστέρησης των ποινικών αποφάσεων), με τη συστηματική παρακολούθηση του έργου των εισαγγελικών αρχών, (υπό της προϊσταμένης αρχής).
Κάλλιστα θα μπορούσε να παρατεθεί μια σειρά ειδικότερων, τεχνικής υφής, προϋποθέσεων αποσυμφόρησης των δικαστικών εκκρεμοτήτων. Δεν αποτελεί, όμως, στόχο του παρόντος σύντομου σημειώματος. Το τελευταίο επιχείρησε να αναδείξει αφενός μεν ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο και απαιτεί σύμπραξη πολλών φορέων αφετέρου δε ότι η ευθύνη στη δημιουργία του, (ανεξάρτητα ποσοστού αυτής), διαχέεται ευρύτερα και δεν συνάπτεται με ένα μόνο μέρος.
Κατά πάσα περίπτωση σκόπιμο είναι κάθε εμπλεκόμενος στο όλο πρόβλημα να δράσει άμεσα μη αναμένοντας αντίστοιχη δράση έτερου συνυπαίτιου. Κυρίως, όμως, ο δικηγορικός κόσμος οφείλει να αναδείξει συνολικά το ζήτημα, να προτείνει «χθες» λύσεις και να επιλύσει, μακράν συντεχνιακών λογικών, τα χρονίζοντα προβλήματα του οίκου του.
Οι καιροί ού μενετοί
*Ασκούμενη Δικηγόρος- LLM στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό δίκαιο της Ενέργειας
