(Οι τελευταίες σκέψεις μιας μελλοθάνατης πριγκίπισσας)
Γράφει η Μελίνα Κατίου
Θεατρολόγος -ΜΠΣ Δημιουργική Γραφή
Η Ελένη κόρη της Θεοδώρας Πετραλείφα και του Μιχαήλ Β’ Κομνηνού Δούκα, «Δεσπότη» της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα, παντρεύτηκε τον Μαμφρέδο Χοχενστάουφεν και έγινε βασίλισσα της Σικελίας, δούκισσα της Απούλιας και πριγκίπισσα της Καπύης στην Ιταλία. Στο έργο παρουσιάζεται λίγο πριν το τέλος της ζωής της, κλεισμένη στο Nocera di Cristiani.
Η Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα είναι μια γυναίκα που ξεπερνά τα σύνορα της εποχής της με έντονα πάθη, αλλά και αρκετά ψήγματα λυρισμού. Η ηρωίδα ξεδιπλώνει μνήμες μιας λαμπρής εποχής της Άρτας ως πρωτεύουσα της Ηπείρου και μιας σκοτεινής μεταβατικής εποχής της κυριαρχίας από τους Χοχενστάουφεν στους Ανζού την οποία και πλήρωσε με τη ζωή της, του συζύγου και των παιδιών της.
Το έργο δεν μας αφορά μόνο ως μια απεικόνιση του παρελθόντος, αλλά βάζει στο μικροσκόπιο τη γυναίκα. Η Κατερίνα Σχισμένου έγραψε ένα ζωηρό κείμενο, διερεύνησε σε βάθος μια προσωπική ιστορία του Μεσαίωνα που με τον τρόπο του μιλάει για κάτι μεγαλύτερο, για γυναίκες που έζησαν στο σκοτάδι και η ιστορική αδικία τις καταδίκασε σε μία σιωπή, δίνοντάς τες υπόσταση και φωνή που ηχεί ως το σήμερα.
Ο σκηνοθέτης (Σωτήρης Σαρλής) με μαγική μαεστρία μας μεταφέρει την αύρα μιας παλιάς εποχής, πότε όμορφη και πότε σκοτεινή αναδύοντας στον θεατή δραματικές και συγκινησιακές στιγμές. Σκηνοθέτησε με αγάπη το έργο και τους ηθοποιούς αν και οι δευτερεύοντες ρολόι δεν εξυπηρετούν στην εξέλιξη της υπόθεσης, ούτε πυροδοτούν τη δράση. Από την άλλη όμως δεν στονάρουν κι’ όλας. Υπάρχουν εκεί για να υπογραμμίσουν τη σκηνική λειτουργικότητα, υπάρχουν εκεί ως φράχτης που εμποδίζει την επαφή της πρωταγωνίστριας με τον έξω κόσμο. Ο Σωτήρης Σαρλής φώτισε την αφήγηση με τα εξωρεαλιστικά στοιχεία (την παρουσία του Μαμφρέδο, της γυναίκας με μωρό, του εκπροσώπου του Πάπα και της Μοναχής Δομνίνα) διαρρηγνύοντας την αυστηρότητα που θα μπορούσε να πάρει ένα αφηγηματικό ιστορικό κείμενο. Ξέροντας πώς να παίζει με τα νοήματα και τις ιδέες επιχείρησε να εξερευνήσει κάθε πτυχή των σχέσεων τέχνης και ιστορίας. Εξέθεσε έτσι μια γλαφυρή αποτύπωση των προσώπων που ευνόησε το αποτέλεσμα και απέσπασε ζωηρές ερμηνείες από τους ηθοποιούς.
Ρεαλιστικά υποφωτισμένη και συναισθηματικά ασφυκτική η Ζηνοβία Μήτση στο ρόλο της Ελένης Αγγελίνας ενσωματώνει μια νατουραλιστική ερμηνεία με αναπαράσταση γεγονότων και αχαλίνωτες φαντασιώσεις στοχεύοντας να αναδείξει την αμήχανη προσπάθεια της ηρωίδας απέναντι σε μια απροσπέλαστη πραγματικότητα. Η ερμηνεία της θυμίζει ένα κρεσέντο συναισθημάτων που πολλές φορές η ανάσα της καταλήγει στο κοινό κάνοντάς το να αγωνιά και να πονά το ίδιο με εκείνη.
Το πέρασμα της Ελένης Χαλκιά ως μοναχή Δομνίνα θυμίζει ένα ανατριχιαστικό όνειρο που καταφέρνει να αφήσει ένα δυνατό αποτύπωμα. Η παρουσία της επί σκηνής δημιουργεί μία ενέργεια που καθηλώνει. Οι ελάχιστες λέξεις εκφέρονται ασθματικά εν κινήσει.
Η ιδέα του σκηνοθέτη να δώσει σε έναν ηθοποιό, που είναι ο ίδιος ο σκηνοθέτης, να ερμηνεύει τρεις ρόλους έχει να κάνει με τη διάσταση αυτών των ρόλων. Και οι τρεις χαρακτήρες κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις και συναντιούνται στο σημείο Ηθοποιός.
Οι δύο φύλακες (Μαρία Γιαννούλη και Βιργινία Παπαδάκου) απλώς ενισχύουν τη δράση μέσα από επαναληπτικά στοιχεία του ρόλου και εξυπηρετούν το πέρασμα του κειμένου από αφηγηματικό σε διαλογικό δημιουργώντας ποικιλία χαρακτήρων επί σκηνής.
Παράλληλα οι ατμοσφαιρικές μουσικές και οι παραδοσιακοί ήχοι που επέλεξε ο Αντώνης Βερβέρης, προτείνουν τη δική τους εναλλακτική σκηνοθεσία κάνοντας ακόμα πιο ενδιαφέρον το παιχνίδι ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα ταξιδεύοντάς μας πότε στις θάλασσες του Αιγαίου και πότε στις θάλασσες του Ιονίου μέσα από παλιά παραδοσιακά μοτίβα.
Τα σκηνικά λιτά, λειτουργικά, εμπλουτισμένα με αρκετά συμβολικά στοιχεία, εξυπηρετούν τις ανάγκες του έργου και ενισχύουν τη Μεσαιωνική ατμόσφαιρα. Και τα κοστούμια κινούνται στην ίδια γραμμή.
Το μακιγιάζ και οι κομμώσεις αποτελούν ένα μελανό σημείο της παράστασης με αποτέλεσμα να προσπαθούν να ξεγυμνώνουν την εικόνα της Ελένης Αγγελίνας και συγχρόνως να μπερδεύουν τον θεατή δημιουργώντας μία εικόνα της σημερινής Ελένης Αγγελίνας.
Η συγκεκριμένη σκηνή (Διώνη) ως σκηνικός χώρος και με την ανεπάρκεια στο τεχνικό εξοπλισμό (φωτισμός, ήχος) έδειξε για ακόμη μια φορά το μεγάλο πρόβλημα του χώρου που υπάρχει στην πόλη μας για τη φιλοξενία θεατρικών παραστάσεων. Τα επιβλητικά σκηνικά τοποθετημένα στους άσπρους τοίχους πρόδιδαν επιδεικτικά την ατμόσφαιρα της εποχής δημιουργώντας μία εικόνα ασυμβατότητας στον θεατή. Τέλος θα πω ότι το κείμενο «Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα» επεκτείνει την προσωπική μνήμη σε κοινωνική μνήμη και η θεατρική παράσταση, αν και δεν δίνει λύσεις, έχει την ικανότητα, μέσω των αισθητικών του μέσων, να διατηρεί ζωντανή τη μνήμη.
Ένα μεγάλο μπράβο στους διοργανωτές του προγράμματος Hermes : Εργαστήριο Γνώσης & Ευφυούς Πληροφορικής Τμήμα Πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Συντελεστές της παράστασης:
Κείμενο: Κατερίνα Σχισμένου
Σκηνοθεσία: Σωτήρης Σαρλής
Μουσική επιμέλεια: Αντώνης Βερβέρης
Παίρνουν μέρος:
Ζηνοβία Μήτση: Ελένη Αγγελίνα
Μαρία Γιαννούλη: Φύλακας
Βιργινία Παπαδάκου: Φύλακας
Ελένη Χαλκιά: Μοναχή Δομνίνα
Σωτήρης Σαρλής: Μαμφρέδο, Γυναίκα με μωρό, Εκπρόσωπος του Πάπα
Παίζουν οι μουσικοί:
Αντώνης Αλβέρτης: Ούτι
Πολύδωρος Στακιάς: Λαγούτο
Γιώργος Βενέτης: Σαντούρι
Νίκος Πρινιωτάκης: Βιολί
Σκηνηκά-κοστούμια: Χρήστος Παππάς
Κατασκευή σκηνικών: Σωτήρης Γούσιας
Φωτισμός-ήχος: Γιώργος Καρατζάς
Τα κοστούμια έραψε η Ντίνα Τζουβάρα
Άρτα 8 Απριλίου 2023
