Γράφει
ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΛΙΑΤΣΟΣ
(Με φόντο τον κύκλο ιδεών του ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π και με πολλές παραφωνίες)
(Μέρος Α)
Και πολύ κόσμο είχε, και το ενδιαφέρον του κοινού ήταν μεγάλο, και η βροχή των ερωτήσεων-τοποθετήσεων περίσσευσε, και πολλές… παραφωνίες ακούστηκαν αλλά και στο φόντο της δεξαμενής σκέψης, του γνωστού ΕΛ.Ι.ΑΜ.Ε.Π εξελίχθηκε….
Ο λόγος για την προχθεσινή Σαββατιάτικη(4/11/2023) εκδήλωση για τα 100 χρόνια από την «Συνθήκη της Λωζάνης» η οποία, με συν-διοργανωτές: «Την Εταιρεία Ελληνικών Θεμάτων», τον Δήμο Αρταίων και τον Δικηγορικό Σύλλογο Άρτας, πραγματοποιήθηκε στον «Σκουφά». Εκεί οι προσκεκλημένοι ομιλητές: κ.κ Κ. Φίλης(διεθνολόγος, στρατηγικός αναλυτής της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας και συγγραφέας.), Μανώλης Κωστίδης(δημοσιογράφος ,ανταποκριτής του Σκάι στην Τουρκία και συνεργάτης της εφημ. «Καθημερινή»), με συντονίστρια την κ. Βίκυ Φλέσσα( δημοσιογράφος και παρουσιάστρια εκπομπών στην τηλεόραση) ανέλυσαν το θέμα και αμέσως μετά απάντησαν στις ερωτήσεις-τοποθετήσεις του πολυπληθούς ακροατηρίου.
ΤΑ ΚΑΙΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ «ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ»
Ακριβώς πριν 100 χρόνια, στις 24 Ιουλίου του 1923, στο Παλέ ντε Ρουμίν της Λωζάνης, εκπρόσωποι οκτώ χωρών έβαζαν την υπογραφή τους σε ένα κείμενο 143 άρθρων, που έμεινε στην ιστορία ως «Συνθήκη της Λωζάνης.» Μια συνθήκη ειρήνης μεταξύ της Τουρκίας– ως διαδόχου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας– και των συμμαχικών κρατών που πολέμησαν εναντίον της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Η «Συνθήκη της Λωζάνης» αντικατέστησε δύο άλλα κείμενα: Την συνθήκη των Σεβρών του 1920, η οποία είχε μεν υπογραφεί από τους Οθωμανούς, αλλά δεν έγινε δεκτή από το καθεστώς του Μουσταφά Κεμάλ και την ανακωχή των Μουδανιών του Οκτωβρίου 1922, που επέβαλε την κατάπαυση του πυρός και το τέλος της Μικρασιατικής εκστρατείας.
Η ιστορούμενη Συνθήκη σε ό, τι αφορά την Ελλάδα και την Τουρκία, όρισε τα χερσαία σύνορά μας στην περιοχή του Έβρου και το καθεστώς των νησιών του Βορείου Αιγαίου, επικύρωσε τo προγενέστερο πρωτόκολλο περί ανταλλαγής πληθυσμών και καθόρισε τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων στις δύο χώρες.
ΓΙΑΤΙ Η «ΛΩΖΑΝΗ» ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΙ ΘΑ ΙΣΧΥΕΙ ΣΤΟ ΑΚΕΡΑΙΟ
Αν και πέρασε ένας αιώνας από την υπογραφή της «Συνθήκης της Λωζάνης», για την Ελλάδα φυσικά δεν τίθεται καν θέμα ούτε λήξης ,ούτε αναθεώρησής της. Ωστόσο πληθαίνουν οι φωνές στην Τουρκία που λένε ότι «η Συνθήκη έχει λήξει» και ζητούν την αναθεώρηση της. Μάλιστα ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν δεν παύει να διακηρύττει ότι «η Λωζάννη δεν είναι ιερό κείμενο, φυσικά θα το συζητήσουμε.»
Στον αντίποδα των τουρκικών «δεισιδαιμονιών» ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος έρχεται να δηλώσει: « Η Συνθήκη της Λωζάνης ισχύει και θα ισχύει στο ακέραιο, δοθέντος ότι από την ίδια θεσμική φύση και υπόστασή της δεν είναι δυνατό νομικώς να αναθεωρηθεί.» Ενώ στην προ μηνών εκδήλωση της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών με θέμα «Συνθήκη της Λωζάνης, 100 χρόνια μετά», ο ίδιος έσπευσε να καταλογίσει «θράσος» στην Τουρκία, όταν από τη μία να κατηγορεί την Ελλάδα ότι «δεν σέβεται την συνθήκη της Λωζάνης» και από την άλλη «επιδιώκει κατά πάγια τακτική την αναθεώρησή της.»
Να όμως που και μέσα στην Τουρκία υπάρχουν σοβαρές φωνές οι οποίες, προς θλίψη του Ερτογάν και των συν αυτώ πολιτικών ισλαμιστών, λένε αυτά που λέει η Ελλάδα. Συγκεκριμένα ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν κάνει λόγο για «δεισιδαιμονίες» της Άγκυρας, αναφορικά με τη «Λωζάνη,» με την πιο κοινή και πιο χρησιμοποιούμενη «δεισιδαιμονία» από τους «ερτογανικούς κύκλους» που λέει ότι «η Συνθήκη της Λωζάνης είχε μυστικά άρθρα από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση, και σύμφωνα με αυτά θα ίσχυε για 100 χρόνια», δηλαδή, θα έπρεπε να είχε λήξει… χθες.
Ακόμη ο Μουράτ Γετκίν επικαλούμενος την ιστορική αλήθεια: . «Ότι τα Δωδεκάνησα καταλήφθηκαν από την Ιταλία το 1911 μετά την ήττα της Οθωμανικής Τουρκίας στη Λιβύη και επομένως δεν είχαν καμία σχέση με τη Λωζάνη. Και ότι το 1943, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ πρόσφερε στον Ινονού τα Δωδεκάνησα με αντάλλαγμα την ανάμειξη της Τουρκίας στον πόλεμο στο πλευρό της Βρετανίας …» Καταρρίπτει τις αιτιάσεις του Ερντογάν ότι δήθεν με την εν λόγω συνθήκη «Δώσαμε τα νησιά» στην Ελλάδα.
Ωστόσο ένα δεύτερο και ισχυρότερο ράπισμα στον Ερτογάν και στους «αναθεωρητές» της Άγκυρας, ήρθε από τον τότε Πρόεδρο της τουρκικής Βουλής Μουσταφά Σεντόπ, ο οποίος την 1η Απριλίου 2023, έκανε τη δήλωση που έπρεπε να είχε γίνει εδώ και χρόνια: «Δεν υπάρχει θέμα χρόνου, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στη συμφωνία. […] Δεν υπάρχει μυστική ρήτρα σε μια διεθνή συμφωνία, ούτε στη Λωζάνη. Αυτή είναι μια πολύ άχρηστη συζήτηση.»
Εξ’ άλλου, όταν η σημερινή Τουρκία στέλνει επίσημα έγγραφα στον ΟΗΕ, διπλωματικά και νομικά, επικαλούμενη τη Συνθήκη της Λωζάνης και όχι τη Συνθήκη του Μοντρέ, σε σχέση με το καθεστώς της Σαμοθράκης και της Λήμνου που είναι δύο κρίσιμα νησιά για το συσχετισμό των στρατιωτικών δυνάμεων, αυτό δεν σημαίνει ότι συνομολογεί την ισχύ και συνέχεια της επίμαχης συνθήκης; Και το κυριότερο. Οτι οι κρίσιμες ρήτρες της, που ρυθμίζουν εδαφικά καθεστώτα και καθορίζουν σύνορα είναι σεβαστές και αμετάκλητες;
ΣΕ ΤΙ ΕΓΚΕΙΤΑΙ Η ΔΙΧΟΓΝΩΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
ΚΑΙ ΠΩΣ ΤΗΝ ΑΙΡΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ
Αλλά τα εδαφικά καθεστώτα δεν ορίζονται μόνο από πλευράς συνόρων αλλά και από πλευράς πρόσθετων προϋποθέσεων, λέει η Τουρκία. Και προσθέτει: «Ναι, οι τίτλοι κυριαρχίας των νησιών του βόρειου και κεντρικού Αιγαίου είναι στην Ελλάδα, αλλά υπό τον όρο της μερικής ή πλήρους αποστρατιωτικοποίησης.[…] Εφόσον ο όρος αυτός, που είναι συνδεδεμένος με το εδαφικό καθεστώς δεν τηρείται, άρα δεν ισχύει το εδαφικό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου.»
Η Ελλάδα όμως αντιτείνει : «το συνοριακό και εδαφικό καθεστώς είναι οριστικό και αμετάκλητο και ότι ο όρος σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση δεν αποτελεί προϋπόθεση αναγνώρισης του εδαφικού καθεστώτος και της κυριαρχίας. […]Εάν υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη μερική ή πλήρη αποστρατιωτικοποίηση να τα δούμε με βάση το διεθνές δίκαιο, αλλά πάντως σε καμία περίπτωση αυτό δεν αμφισβητεί την κυριαρχία των νήσων του Αιγαίου». Εν τέλει στο υπόβαθρο των τουρκικών απαιτήσεων η Ελλάδα βάσιμα αντί-επιχειρηματολογεί υποστηρίζοντας:
• Για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη έχουμε τη συνθήκη του Μοντρέ, άρα δεν τίθεται ζήτημα αποστρατικοποίησής τους.
• Για τα Δωδεκάνησα, αντιλέγουμε ότι δεν αφορούν την Τουρκία καθώς με την συνθήκη ειρήνης των Παρισίων του 1947(σ. σ, δεν συμμετείχε η Τουρκία), παραχωρήθηκαν από την Ιταλία.
• Για τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο και την Ικαρία, έχουμε όχι μόνο δικαίωμα αυτοάμυνας κατά τη νομική ακριβολογία, αλλά και δικαίωμα να λάβουμε αντίμετρα σε σχέση με τον υπέρ-εξοπλισμό της ασιατικής ακτής που συνιστά απειλή, ιδίως μετά τα γεγονότα της Κύπρου.
ΓΙΑΤΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ ΘΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ Ή ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙ ΤΗ «ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ»
Όμως η «Συνθήκη της Λωζάνης» ήταν ήττα για την Τουρκία καθόσον χάνοντας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο επήλθε και η διάλυση της Οθωμανική Αυτοκρατορίας. Επομένως ο Ερτογάν και οι θιασώτες της «Γαλάζιας Πατρίδας» γνωρίζουν πολύ καλά ότι η εν λόγω συνθήκη, ισχύουσα ως έχει, βάζει φρένο στον «μεγαλοιδεατισμό» τους να επεκταθεί η Τουρκία στα πρώην εδάφη της Οθωμανική Αυτοκρατορίας, που είναι και η φαντασίωση του Τούρκου προέδρου να την ανασυστήσει. «Με τη Λωζάννη δώσαμε τα νησιά που θα ακουγόταν η φωνή σου αν φώναζες. […]Με τη Λωζάνη αγνοήθηκαν ή σκόπιμα διαβρώθηκαν από την Ελλάδα τα δικαιώματα της τουρκικής (sic) μειονότητας, που καθορίζει η Συνθήκη.[…] Η Τουρκία «δεν είναι δυνατόν να αποδεχθεί αυτή την κατάσταση». Τα πιο πάνω είναι κάποιες από τις κατά καιρούς … παραπονιάρικες ατάκες του Ερτογάν στις οποίες δεν δίστασε να συμπεριλάβει και το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου.
Εξ’ άλλου ο γνωστός Τούρκος συγγραφέας Αϊτίν Ουνάλ ,σε άρθρο του στην φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak το λέει ξεκάθαρα:
«Η Λωζάνη δεν ήταν νίκη για την Τουρκία. Ήταν μια συνθήκη παράδοσης μιας χώρας ηττημένης στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν το «πικρό φάρμακο» που έπρεπε να πιούμε.[…]Οι Τούρκοι τελικά εκδιώχθηκαν από την Ευρώπη, αλλά και από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ακόμη και από πόλεις όπως η Μοσούλη, το Κιρκούκ, η Θεσσαλονίκη, που ήταν τουρκικές..[…].Για 100 χρόνια ζούμε με άγχος, αν θα διαμελιστεί η Τουρκία. Ωστόσο, το κύριο μέλημά μας θα έπρεπε να ήταν: «αυτά τα σύνορα είναι στενά για την Τουρκία». Η Λωζάνη μας έβαλε δεσμά. Δεν μπορεί να εδραιωθεί μια ισχυρή Τουρκία χωρίς να αφαιρεθούν αυτά τα δεσμά.»
Για αυτό και ο Τούρκος πρόεδρος, γνωρίζοντας ότι η «Συνθήκη της Λωζάνης» δεν καταργείται ούτε αναθεωρείται, προσπαθεί να επιτύχει του σκοπού του με την προσφυγή, την κατάλληλη στιγμή, σε διεθνή δικαιοδοτικό φορέα(σ. σ, Δ.Δ της Χάγης, του ΔΔ Αμβούργου για το δίκαιο της Θάλασσας κ.ά). όπου εκεί θα επιδιώξει την κατά το δοκούν ερμηνεία κάποιων κρίσιμων διατάξεών της ιστορούμενης συνθήκης, κάτι που, επί της ουσίας, θα ισοδυναμεί με την επιθυμητή αναθεώρησή της.
Σημ: Στο επόμενο φύλλο το (Μέρος Β).
