H ασθένεια λοιπόν αυτή, ήταν εκείνη που τίναξε τις τιμές των ακτινιδίων και η τοπική αγορά ευνοήθηκε σε βάρος των γειτονικών χωρών. Όμως δεν αξιολογήσαμε σωστά τον κίνδυνο και σήμερα επιστρέφει σε εμάς ως σημαντική απειλή.
ΑΡΘΡΟ του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΪΝΤΑΣΗ
Όταν πριν από τέσσερα χρόνια το διεθνές χρηματιστήριο των ακτινιδίων σήκωνε τις τιμές στην χώρα μας, η αλήθεια ήταν πολύ σκληρή για να την παραδεκτούμε. Ο μόνος λόγος για τον οποίον τα ακτινίδιά μας σάρωναν στις διεθνείς αγορές και ιδίως στην πρώτη σε κατανάλωση ακτινιδίων χώρα της Ευρώπης, την Ιταλία, οφειλόταν στο γεγονός ότι μια μυστηριώδης ασθένεια σκότωνε τις καλλιέργειες ακτινιδίκου στην Ιταλία, χωρίς να μπορεί κανείς να απαντήσει το γιατί.
Τα συμπτώματα της ασθένειας αυτής, μας θύμισε τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι πλάτανοι στην χώρα μας, οι οποίοι θερίστηκαν κυριολεκτικά…
Τα συμπτώματα στην Ιταλία
Οι Ιταλοί είχαν χάσει τον ύπνο τους από την συμφορά που αντιμετώπιζε το προϊόν τους στα χωράφια: Τα φύλλα μαραίνονται, οι ρίζες σαπίζουν. Μέσα σε 10 ημέρες, όλα τα φύλλα πέφτουν, αφήνοντας τους καρπούς εκτεθειμένους στον ήλιο. Σε 1-2 χρόνια, το φυτό ξεραίνεται και «πεθαίνει».
Η ασθένεια, που οι αγρότες αποκαλούν «morìa» (αφανισμός) εμφανίστηκε κοντά στη Βερόνα το 2012 και από τότε έχει καταστρέψει καλλιέργειες σε περιοχές που έως τότε ευδοκιμούσε για δεκαετίες το φυτό.
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, επηρεάζει το 25% των καλλιεργειών ακτινιδίου στην Ιταλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγό χώρα του φρούτου μετά τη Ν. Ζηλανδία. Οι απώλειες που προκαλεί η ασθένεια ανέρχονται σε εκατομμύρια ευρώ. Σε κάποιες περιοχές, έχει επηρεάσει έως και το 80% των φυτών.
Όμως, οι ειδικοί εκτιμούν πως ίσως η πραγματική εικόνα να είναι ακόμη χειρότερη. Η ασθένεια ξεκινά από τις ρίζες, οπότε μπορεί να προχωρήσει χωρίς να γίνει αντιληπτό το πρόβλημα, μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα «συμπτώματα» στα φύλλα, όταν πλέον είναι αργά.
Το πρόβλημα στην Ιταλία ήταν τόσο μεγάλο, που το Νοέμβριο του 2020 η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη συγκρότηση taskforce για τη μελέτη αυτής της ασθένειας που καταστρέφει τις καλλιέργειες ακτινιδίου σε όλη τη χώρα. Η υπουργός Γεωργίας, Τερέσα Μπελάνοβα μίλησε για επείγουσα κατάσταση, τονίζοντας πως χρειάζεται η βοήθεια όλων των ειδικών.
Η υπόθεση αυτή είναι αντίστοιχη με την πάθηση του κορωνοϊού στους ανθρώπους, μόνο που σε εμάς υπάρχει δυνατότητα ανάρρωσης, έστω και δύσκολη, αλλά για τις καλλιέργειες των ακτινιδίων είναι αδύνατη.
Βακτηριακό έλκος της Ακτινιδιάς
Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι αιτία του προβλήματος είναι η ασθένεια που αποκαλείται «Βακτηριακό έλκος της Ακτινιδιάς» και εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον στην Ελλάδα οι εκπρόσωποι του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου έχουν εντοπίσει το πρόβλημα και έχουν χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου.
Η ασθένεια δεν είναι αστεία… Έχει καταστρέψει παλιά και νέα φυτά, σε «παρθένο» έδαφος ή σε φάρμες δεκαετιών, σκοτώνοντας φυτά με μεγάλη ταχύτητα, ενώ άλλα που απέχουν μερικά μέτρα παραμένουν υγιή.
Οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει παρόμοια συμπτώματα στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιαπωνία και την Κίνα. Πουθενά αλλού όμως δεν υπήρξε το «εκρηκτικό» πρόβλημα που αντιμετώπισε η Ιταλία.
Και ξαναγυρίζουμε στο πρόσφατο παρελθόν:
Όταν οι Ιταλοί, οι οποίοι είχαν σκληρά ταλαιπωρηθεί από την καταστροφή στην παραγωγή τους, επισκεπτόταν τα ελληνικά χωράφια για να αγοράσουν το ελληνικό ακτινίδιο, του οποίου η τιμή είχε εκτοξευτεί, σύμφωνα με τις επιταγές της προσφοράς και της ζήτησης, δεν είχαμε σκεφτεί για την λήψη των υγειονομικών πρωτοκόλλων και της προστασία του προϊόντος μας. Τα κιβώτια (τελάρα) από την Ιταλία, ακόμη και τα παπούτσια των ιταλών εμπόρων, που είχαν περπατήσει εξίσου ιταλικά και ελληνικά χωράφια ακτινιδίων, ήταν ο μεγαλύτερος κίνδυνος για εμάς. Γιατί από εκεί από την γειτονική χώρα μεταφέρθηκε το βακτήριο Pseudomonas syringae p.v. actinidiae, το οποίο τείνει να τινάξει στον αέρα και την ελληνική καλλιεργητική περίοδο.
Το εύκολο της υπόθεσης θα ήταν να επιρρίψουμε ακόμη μια φορά την ευθύνη στο κράτος και τις δημόσιες υπηρεσίες, για το ότι δεν έκαναν καλά την δουλειά τους. Όμως στην πραγματικότητα, το κράτος δεν έχει τις υποδομές προκειμένου να μπορεί να ελέγξει σε τέτοιον βαθμό και σε τέτοια κλίμακα, την κατάσταση αυτή.
Γνωρίζαμε το πρόβλημα…
Ιδίως στην Άρτα, η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής είναι σε μεγάλο βαθμό υποστελεχωμένη, αναφορικά με τις αρμοδιότητες που έχει: ας είμαστε σοβαροί, μπορούν επτά υπάλληλοι, να ασκούν έργο διοικητικό, να συντάσουν εκθέσεις, να τρέχουν προγράμματα και να ασκούν ελεγκτικό έργο, προκειμένου να διαπιστωθεί αν τηρούνται ή όχι τα υγειονομικά πρωτόκολλά στα χωράφια των ακτινιδίων;
Όταν οι γεωπόνοι και οι υπάλληλοι ενημερώνουν για τον κίνδυνο και σημειώνουν ότι «πρέπει να προσέχετε τα τελάρα, ιδίως αυτά που έρχονται από άλλες περιοχές και κυρίως από την Ιταλία», τότε εδώ θα πρέπει ο καλλιεργητής, που έχει επενδύσει χρόνο, χρήμα και πάνω απ’όλα τις ελπίδες του στο προϊόν, να το πάρει απόφαση ότι μόνος θα το προστατεύσει από τυχαίες ή … όχι και τόσο τυχαίες επεμβάσεις.
Ο όρος της ατομικής ευθύνης, που τόσο καιρό πλέον έχουμε συνηθίσει να ακούμε, έχει στην περίπτωση αυτή, την εφαρμογή που της αρμόζει.
Γιατί αν τελικά το βακτήριο Pseudomonas syringae p.v. actinidiae επικρατήσει στην περιοχή, τότε δυστυχώς οι επιπτώσεις θα είναι δυσοίωνες για την οικονομία και πάνω απ’όλα για την ίδια την τοπική κοινωνία και δεν θα υπάρχει καμία δυνατότητα να αποκατασταθεί αυτή η κατάσταση. Ακόμη κι αν οι παραγωγοί αποζημιωθούν από τον ΕΛΓΑ ή άλλες οικονομικές ενισχύσεις, γνωρίζουμε όλοι ότι δεν μπορούν να έχουν την οικονομική δυναμική του πωληθέντος προϊόντος.
Η ασθένεια λοιπόν αυτή, ήταν εκείνη που τίναξε τις τιμές των ακτινιδίων και η τοπική αγορά ευνοήθηκε σε βάρος των γειτονικών χωρών. Όμως δεν αξιολογήσαμε σωστά τον κίνδυνο και σήμερα έρχεται σε εμάς ως σημαντική απειλή.
Είναι ένα σημαντικό μήνυμα, ότι πρέπει να σοβαρευτούμε και να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με νηφαλιότητα και πάνω απ’όλα με επίγνωση.
ΕΛΚΟΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑΣ: Η απειλή έρχεται από μακρυά
Η ανακοίνωση της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας ότι στη γειτονική Αιτωλοακαρνανία εμφανίστηκε η ασθένεια «Βακτηριακό έλκος της Ακτινιδιάς» που προκαλείται από τον επιβλαβή οργανισμού καραντίνας βακτήριο Pseudomonas syringae p.v. actinidiae, προκάλεσε αναστάτωση και πολύ σωστά…
Οι ακτινιδοπαραγωγοί έχουν να αντιμετωπίσουν ένα αντίστοιχο πρόβλημα με την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, η οποία υπάρχει από το 2010 στην Ελλάδα, αλλά σήμερα βλέπουμε πόσο μεγάλη ζημιά έχει προκαλέσει στους ντόπιους πληθυσμούς των πλατάνων. Βέβαια οι ασθένειες των φυτών, όπως και των ανθρώπων, σήμερα μεταδίδονται με μεγάλη ταχύτητα ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης και αυτοί είναι παράγοντες που πρέπει να τους λάβουμε σοβαρά υπόψη μας για την λήψη μέτρων προστασίας.
Ο κίνδυνος λοιπόν δεν προέρχεται από την γειτονική Αιτωλοακαρνανία, αλλά από πολύ μακρύτερα… ίσως την Ιταλία, ίσως ακόμη την Ινδία και την μονίμως κατηγορούμενη Κίνα. Το ζήτημα είναι ότι πλέον οι ασθένειες δεν έχουν σύνορα και περιορισμούς και ισχύει το φαινόμενο της πεταλούδας. Τον προηγούμενο Δεκέμβρη, η αγγλική εφημερίδα «The Guardian» έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου, για την ύπουλη ασθένεια που κατέστρεφε την παραγωγή των ακτινιδίων στην Ιταλία. Όπως όλες οι ασθένειες που χρήζουν καραντίνας, έτσι και στην περίπτωση αυτή έπρεπε να ληφθούν υγειονομικά πρωτόκολλα και μέτρα προστασίας.
Ζούμε σε μια νέα εποχή, σε μια πραγματικότητα ταχύτατων αλλαγών και πρέπει να είμαστε έτοιμοι και να δεχθούμε τα προτερήματα, αλλά και να αντιμετωπίσουμε τις απειλές
