ΟΛΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ
Σε λίγα χρόνια ανηφορίζοντας για τα Τζουμέρκα, μετά τη Γραμμενίτσα, άντε τον Αμμότοπο άμα ταξιδεύετε από τα Δυτικά, θα ξανασυναντάς άνθρωπο στην Πλάκα. Καθώς θα έρχεται από το Τέροβο για Πράμαντα.
Την ερημοποίηση την βλέπουμε να έρχεται με ταχύτητα, αλλά δεν αντιδρούμε. Η συνήθης πολιτική και οικονομική ροπή λέει «τοποθετούμαι» όπου βγάζω, εκεί ρίχνω χρήματα, τι έχει μέλλον; εκεί επενδύω. Αλλά αυτό είναι η μισή αλήθεια. Είναι η «αναμενόμενη» και ευθύγραμμη μηχανιστική θεωρία.
Όποιος λέει ότι οικονομία είναι το εμπόριο των ηλεκτρονικών που παράγοντα στην Ασία και όχι η προστιθέμενη επιστημονική αξία, το Πρόγραμμα, τα δεδομένα, το software που μπορεί να παραχθούν εδώ, στα δικά μας Πανεπιστήμια, λέει απλοϊκά πράγματα.
Όποιος ισχυρίζεται ότι το μέλλον είναι η μαζική παραγωγή μεταλλαγμένων και όχι τα επώνυμα-μπουτίκ προϊόντα, απλώς μιλάει για το χθες.
Όποιος ισχυρίζεται ότι για την καταστροφή του περιβάλλοντος δεν φταίει και η βίαιη εγκατάλειψη από τον άνθρωπο, ειδικά όταν στα ορεινά απουσιάζει η δημιουργική συνύπαρξη των μικρών καλλιεργητών και κτηνοτρόφων με την πανίδα, λέει ψεύδη. Ειδικά, αναφορικά με την διατήρηση του μικροκλίματος και την αποτροπή των καταστροφικών πυρκαγιών.
Η άυλη κληρονομιά μας
Αν υπάρχει αυτή η λαθεμένη εντύπωση, εάν επικρατεί αυτή η εικόνα, πρέπει να αναστραφεί. Πρώτον γιατί είναι λάθος και δεύτερον γιατί παραγκωνίζει τις παραγωγικές δυνατότητες του Τόπου μας. Εν προκειμένω των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών. Πρέπει να μετατρέψουμε το «μειονέκτημα» αυτής της περιοχής σε παραγωγικό πλεονέκτημα. Γιατί η Ζωή μας δεν είναι μόνο η παραγωγικότητα και η συγκομιδή σε τόνους, αλλά η ποιότητα, ο ελεύθερος χρόνος, τα ποιοτικά προϊόντα, ο τρόπος ζωής, ο πολιτισμός και οι αξίες μας. Και κυρίως η αειφορία. Είναι η άυλη πολιτισμική κληρονομιά που φέρνουμε μέσα μας και μπορούμε να την κάνουμε μόδα.
Όμως για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να το πιστέψουμε εμείς οι ίδιοι. Μόνο έτσι θα επιβάλλουμε στους φορείς της εξουσίας, σε όσους παίρνουν αποφάσεις, σε εκείνους που κατανέμουν τα κονδύλια, να προσέξουν και την ορεινή Άρτα, τα περίφημα και περήφανα Τζουμέρκα, τους καματερούς ανθρώπους που αγωνίζονται με την άγρια φύση και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
i/Σημερινή κατάσταση
-Πρώτον τα Τζουμέρκα πρέπει να ξαναμπούν στον Κοινωνικό και παραγωγικό χάρτη. Είμαστε η πιο γερασμένη περιοχή της Ελλάδας σαν αποτέλεσμα της εσωτερικής μετανάστευσης. Δεν υπάρχει παραγωγή, δεν υπάρχουν υποδομές, άρα η εγκατάλειψη του Τζουμέρκου δεν είναι κάτι σαν φυσική εξέλιξη, είναι μια -συνειδητή ή ασυνείδητη-, αλλά πάντως πολιτική, επιλογή.
-Για να παραμείνει ο κόσμος στην περιοχή, για να κάνει οικογένεια και να δημιουργήσει, χρειάζεται κίνητρα και υποδομές. Δρόμους, δίκτυα ύδρευσης, κοινωνικές υπηρεσίες και ορισμένες βασικές αναπτυξιακές δομές. Ένα ορεινό Τυροκομείο, ένα Γραφείο Τουρισμού, το οποίο θα μπορούσε να είναι και ηλεκτρονικό, δύο μονάδες αγροτουρισμού, ένα σύνδεσμο δρωσών επιχειρήσεων στην ορεινή Άρτα, ένα βασικό δίκτυο μεταφοράς και διακίνησης των ντόπιων προϊόντων.
-Πρέπει να αποφευχθεί περεταίρω επιβάρυνση της περιοχής με παρεμβάσεις αισθητικής, κλιματολογικής και περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Αναφέρομαι εδώ στο φράγμα του Αράχθου (Αγ.Νικολάου), τις διάσπαρτες ανεμογεννήτριες, τα απλωμένα φωτοβολταϊκά.
-Τα οριστεί η περιοχή ως Ζώνη Μηδενικής Όχλησης.
-Για να επιστρέψουν ή να έρθουν νέοι κάτοικοι, να προχωρήσει δυναμικό ο τόπος, χρειάζεται ένα Ολιστικό Σχέδιο το οποίο μπορεί να είναι έτοιμο σε δύο χρόνια και να περιλαμβάνει:
ii/Προτάσεις
- Μέτρα διατήρησης της αισθητικής (όψεις κτηρίων, στέγες, καλντερίμια κ.α.)
- Συντήρηση και ανάδειξη της «Πεζούλας» σαν πρότυπο παραδοσιακής παραγωγής, αειφορίας και διατήρησης του οικοσυστήματος-Χαρακτηρισμός των αναβαθμίδων ως «άυλη παραγωγική κληρονομιά».
- Βελτίωση της προσβασιμότητας και πληροφόρησης.
- Δίκτυο 5G (να γίνει πρώτη προτεραιότητα για τις εταιρείες η περιοχή). Εναλλακτικά, υπάρχει πλέον και το starlink
5.Αναστροφή του Δημογραφικού προβλήματος με συγκεκριμένα πιλοτικά μέτρα (που ξεκινούν να εφαρμόζονται πρώτη φορά από την περιοχή μας με σκοπό να επεκταθούν πανελλαδικά μετά από μελέτη και συγκρίσεις).
6.Ισχυρά κίνητρα συνεργειών (μεταξύ φορέων) και συγχωνεύσεων (μεταξύ επιχειρήσεων). - Κήρυξη της περιοχής σε «Οικολογική Ζώνη σε Μετάβαση». Είναι κάτι που θέλει βάθος ολοκλήρωσης ίσως και δέκα χρόνια. Ωστόσο, θα δώσει συγκριτικά πλεονεκτήματα ως προς την παραγωγή, διατροφή, διαμονή. Σε συνάρτησε δε με το δίκτυο 5G μπορεί να προσέλκυση εργαζόμενους-κατοίκους από ολόκληρο τον κόσμο (έχει κοντά δύο αεροδρόμια –Ιωάννινα και Άκτιο- και τη θαλάσσια σύνδεση με Ιταλία). Ταυτόχρονα, τα τοπικά προϊόντα θα κινηθούν καλύτερα, τα σπίτια θα πάρουν αξία μεταπώλησης ή ενοικίασης. Για την μετάβαση θα απαιτηθεί η συμμετοχή μια μικρής ομάδας περιβαλλοντολόγων-Κτηνιάτρων –Γεωπόνων για μερικά σεμινάρια (αρχικά) τα οποία θα επαναλαμβάνονται.
8.Να δοθεί Σήμα «Τζουμέρκα» στα κάθε είδους προϊόντος μας, είτε αυτό εμπορεύεται είτε καταναλώνεται στον τόπο μας.
9.Να δημιουργηθούν νέες διαδρομές εναλλακτικού τουρισμού Π.χ.: Ωρράον-Γέφυρα Πλάκας, Στουγγούλλα-Κωστηλάτα, Γεφύρι Πολιτσάς-Σκούπα, το δίκτυο των Αγίων Νικολάων των Βουνών ή των Ναών της Αγίας Παρασκευής (θρησκευτικός τουρισμός), Γεωτουρισμός και αναρρίχηση κ.α.
iii/Δράσεις
α/Είναι προφανές ότι για τις ανωτέρω δράσεις απαιτείται ενότητα, συνδυασμένες δράσεις και ομοθυμία. Σε αυτά δίνω βαρύτητα.
β/Ακολουθούν οι συνδυασμένες πολιτικές κινήσεις ώστε να τεθεί το θέμα της «Ολιστικής Παρέμβασης» στα Τζουμέρκα (Δημογραφικό, διατήρηση ανάγλυφου, συντήρηση παραδοσιακών δομών, ανανέωση του Δάσους, στήριξη των καρποφόρων δέντρων, άυλη πολιτισμική κληρονομιά-δημοτική μουσική-χορός-Καγκελάρι).
γ/Βεβαίως υπάρχει το μείζον θέμα της χρηματοδότησης. Ωστόσο δεν πρόκειται για πολλά κονδύλια, ούτε πρέπει να δοθούν εφάπαξ. Πρόκειται για ήπιες παρεμβάσεις, σε βάθος χρόνου. Ένα τμήμα θα μπορούσε να αντληθεί, εάν κινηθούμε συντονισμένα, από το Ταμείο Ανάκαμψης και ακολούθως, βεβαίως από το ΕΣΠΑ και την Κοινή Αγροτική Πολιτική που ακολουθούν μέχρι το τέλος της δεκαετίες.
δ/Από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μπορούμε να βελτιώσουμε τους οδικούς άξονες από τον Αμμότοπο και το Πέτα.
Τότε, μπορεί ο Τόπος μας να αλλάξει όψη. Κυρίως γιατί ο Τόπος είναι οι Άνθρωποί του και τα καλούδια τους. Αλλά, μόνο και μόνο που θα φτιάξουμε δυο καλντερίμια, θα αναδείξουμε 5-6 πεζούλες και θα κηρύξουμε την περιοχή σε «Οικολογική Ζώνη σε Μετάβαση», θα διπλασιαστούν οι επισκέπτες.
δ/ Κανείς μη συνδεδεμένος στα Τζουμέρκα. Για το 5G μπορούμε να το απαιτήσουμε από τις εταιρείες, στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας (διαφημιστικές πινακίδες ότι η περιοχή διαθέτη υψηλή τεχνολογία από τον τάδε πάροχο…), ώστε να ρίξουν το βάρος εδώ. Δεν μπορεί η περιοχή να είναι καλή για ανεμογεννήτριες, κεραίες τηλεόρασης, αλλά όχι υποδομές τηλεφωνίας και internet. Μπορούμε να απαιτήσουμε ίσες ευκαιρίες διασύνδεσης, μέτρα κατά του ψηφιακού αναλφαβητισμού.
ε/Την επιμόρφωση αναφορικά με την «Οικολογική Ζώνη» μπορούμε να την επιτύχουμε σε συνεργασία με το τμήμα Γεωπονίας και Ζωικής Βελτίωσης Άρτας του Πανεπιστημίου.
Στ/Για το Δημογραφικό υπάρχουν διάσπαρτες δράσεις (υπουργεία Εσωτερικών, Εργασίας κ.α.). Μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε την μητέρα κάθε παιδιού που γεννιέται στα όρια της περιοχής με μηνιαίο ποσό εφ όρου ζωής.
Τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο. Η πολιτική απόφαση λείπει. Γι’αυτό είμαι εδώ. Και θα είμαι δίπλα σας για κάθε αναπτυξιακή πρωτοβουλία. Ιδέες υπάρχουν, οι ευκαιρίες είναι μπροστά μας. Άνθρωποι να δουλέψουν χρειάζονται. Και εγώ θα δουλέψω μαζί σας!
*Απόσπασμα από την παρέμβαση του Χρήστου Μέγα στην Ημερίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Ροδαυγής, του Συλλόγου Γυναικών και των Φίλων της Άμμου στις 8/10/2021 για την ανάπτυξη του Ορεινού όγκου.
