Η στεγαστική κρίση, στο πλαίσιο των γενικότερων κρίσεων και εντεινόμενων κοινωνικών απορρυθμίσεων που χαρακτηρίζει την Ελλάδα, έχει επιφέρει την εξασθένιση του βιοτικού επιπέδου μεγάλου σώματος της κοινωνίας και έχει επιτείνει τη στεγαστική ανασφάλεια, τον στεγαστικό αποκλεισμό. Η όξυνση του προβλήματος στέγασης είναι απόρροια της υπολειμματικής κοινωνικής πολιτικής, των διαχρονικών κενών των πολιτικών στέγασης.
Η υπέρμετρη επιδείνωση των συνθηκών στεγαστικής διαβίωσης οφείλεται στην άνοδο των ενοικίων, τα κόκκινα δάνεια, τη νομοθέτηση της εισόδου των Funds το 2016, την εντατικοποίηση των διαδικασιών τουριστικοποίησης (touristification), η οποία πυροδοτήθηκε από τη διάδοση των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου Airbnb. Παράλληλα, το χαμηλό κόστος απόκτησης Golden Visa στην Ελλάδα προσέλκυσε πολλούς ξένους επενδυτές, οι οποίοι και απέκτησαν σημαντικό μερίδιο ακινήτων. Αυτό λειτούργησε εις βάρος των οικονομικά αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων που δυσκολεύονταν να διατηρήσουν μία οικονομικά προσιτή κατοικία.
Λαμβανομένου υπόψη των γεγονότων της κυρίαρχης οικονομικής κρίσης και των πολιτικών διαχείρισης που επέφεραν γενικευμένη φτωχοποίηση στην ελληνική κοινωνία, το πρόβλημα της στέγασης εξωθεί τα άτομα και ιδιαίτερα τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα σε κοινωνικό και γεωγραφικό εκτοπισμό. Ωστόσο, η θεσμοθέτηση του «Νόμου Κατσέλη» ήταν μία ασπίδα στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά με ενυπόθηκα δάνεια. Όμως, η άνοδος της αξίας της αγοράς ακινήτων από τα μέσα της δεκαετίας του 2010 κατήργησε αυτό το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας.
Ως εκ τούτου, η κοινωνική πολιτική στέγασης στην Ελλάδα έχει παραμείνει στο περιθώριο του ελληνικού κράτους ευημερίας και στερείται δικλείδων διαμόρφωσης ενός πλαισίου στεγαστικής ασφάλειας. Στο εύρος αυτής της προβληματικής εντάσσονται και οι μειωμένες δυνατότητες πρόσβασης σε οικονομικά προσιτές κατοικίες λόγω αδυναμίας λήψης τραπεζικού δανεισμού, κυρίως από τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Στις 21 Ιανουαρίου 2021 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο καλούσε τα κράτη-μέλη να αναγνωρίσουν την κατάλληλη στέγαση ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα που μπορεί να επιβληθεί δια νόμου.
Άραγε, εν έτη 2024, η πρόσβαση σε επαρκή στέγαση αποτελεί θεμελιώδες ευρωπαϊκό δικαίωμα;
Γόγαλης Θεόδωρος
Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Πολιτικής
MBA-Διοίκηση Επιχειρήσεων
